Dünyanın enerji ihtiyacı her geçen gün biraz daha artıyor. Bu ihtiyacı karşılamak için ise teknikleri birbirinden çok da farklı olmayan bir dizi çözüm son 100 yıldan beri ülkeler tarafından kullanılıyor. Ancak hangi teknoloji kullanılırsa kullanılsın enerji üretiminin daima ödenmesi gereken ağır bir bedeli oluyor. Bu bedel oluşan atıklar nedeniyle çevreye yönelik yıkımlarla başlayıp nükleer atıklarla milyonlarca yıl sürecek bir tehdide kadar ulaşabiliyor. Büyük bir çelişki karşısında kalan bilim insanları ise hem sınırsız hem de çevreye zarar vermeyip dünya üzerindeki hayatı tehdit etmeyen bir çözüm üzerindeki çalışmalarını aralıksız sürdürüyor.
BÜTÇESİ 6 MİLYAR $'DI
Çözüm ise aslında hepimizin gözünün önünde. Her akşam gökyüzüne baktığımızda sayısız yıldızın evrenin karanlık köşelerinden bizlere kadar ulaşan ışıklarını görebiliyoruz. Kendi iç tepkimeleriyle oluşan bu enerji yıldızlara milyarlarca yıldan beri enerji üretme imkânı sağladı. Ve yıldızlar bu özelliklerini milyarlarca yıl daha sürdürecek. Peki yıldızların enerjisini dünyada üretmek mümkün olabilir mi? 34 ülkeden binlerce bilim insanının destek verdiği "Iter Projesi"ne göre mümkün olabilir. Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (International Thermonuclear Experimental Reactor) veya kısaca Iter olarak bilinen projeye göre maddenin katı, sıvı ve gaz halinin yanı sıra maddenin plazma haline gelmesiyle bu hayal gerçeğe dönüşebilir. Bunun için Japonya, ABD, Rusya, Güney Kore ve Çin'in destek verdiği bir konsorsiyum 21 Kasım 2006'da projenin hayata geçmesi için 6 milyar dolarlık bir bütçeyle düğmeye bastı. İnşaat çalışmaları ise Fransa'nın güneyindeki Fransa Atom Enerjisi Kurumu'na ait Cadarache tesisinde hızla devam ediyor.
2020'DE ÇALIŞACAK
Ancak projenin bedeli daha şimdiden 18 milyar doları geride bıraktı. Proje bu haliyle dünyanın en iddialı bir diğer projesi olan 8 milyar dolarlık CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nı bile geride bıraktı. Plazma reaktörünün hayata geçmesi ise ilk 2020'de mümkün olacak. Ticari olarak ilk enerjinin üretilmesi ise 2050 sonrasına kalacak. Teknolojinin hayata geçmesi halinde ise dünyadaki enerji ihtiyacı önemli oranda çözülmüş olacak. Zira 2050'nin dünyasında bile oluşacak enerji ihtiyacını karşılamak için bu reaktörlerden dünya genelinde 2 veya 3 adet yapmak yeterli olacak.
YAKIT BOL VE TEMİZ
Termonükleer reaktörlerin dünyada bolca bulunan hidrojenle çalışacak olması avantaj olarak görülüyor.
SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?
1-Vakumlu kasanın dış kabuğu çelik zırhla kaplı olacak 2-Plazma manyetik dalgalarla 150 milyon dereceye kadar ısıtılacak. 3-10 bin ton ağırlığındaki dev mıknatıslar oluşan ısıyı izole edecek. 4-Yüksek ısılı plazma vakumun iç bölgesinden akacak 5-Açığa çıkan gaz ve ısı kanal yardımıyla dışarı alınacak. 6-Denetleme araçları plazmanın durumuyla ilgili veri toplayacak 7-Dev bir soğutucu reaktör kasasını ve mıknatısları ısıdan koruyacak 8-İnsan dev reaktörün yanında küçücük kalıyor
YENİ REAKTÖRÜ ÇALIŞTIRMASI DA İŞLETMESİ DE ZOR
-Termonükleer reaktör atomların birleşmesiyle açığa çıkan enerjiyi kullanıyor. -Teorik olarak hidrojen izotopları döteryum ve trityumun birleşmesiyle helyum çekirdeği oluşuyor. -Ancak her iki izotop da pozitif yüklü olduğu için birbirini itiyor. -Birleşmenin oluşması için aynı güneşin merkezinde olduğu gibi yüksek derecede basınç gerekiyor. -Reaktör merkezinde oluşan bu ortamla madde plazma haline geçerken nötron parçacıkları da serbest kalıyor. -Hızla hareket eden bu parçacıklar reaktör duvarı boyunca hareket ediyor ve 15 milyon dereceye varan sıcaklık oluşuyor. -Bu ısı 100 milyon derecenin üzerine kadar çıkarılacak. -Bu sıcaklık mıknatısların oluşturduğu manyetik alanla kontrol altında tutuluyor. -Yüksek ısıyla elde edilen çok yüksek basınçlı buhar türbinlere gönderilerek elektrik üretimi sağlanıyor. -Halen kâğıt üzerinde çalışan bu sistemin ilk etap denemeleri 2020'de yapılacak. -Reaktörün enerji üretmesi ise 2050'den sonra olacak.
60 FUTBOL SAHASI BÜYÜKLÜĞÜNDE
-Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör'ün (ITAR) inşaatına 2009'da başlandı. -İnşaata Fransa'nın güneyindeki Fransa Atom Enerjisi Kurumu'na ait Cadarache tesisinde hızla devam ediliyor. -Maliyetinin 18 milyar doları aşması bekleniyor. -Tesisin büyüklüğü 60 futbol sahası çapında olacak. -Reaktörün çağı 10.7 metre, yüksekliği ise 30 metre olacak. -Plazmanın çapı 6.2 metreye, ağırlığı ise 0.5'e ulaşacak. -500 megavat ve üzerinde enerji üretilecek.
