Türkiye, Avrup aİnsan Hakları Mahkemesi'ndeki (AİHM) ihlal davalarını azaltmak amacıyla 23 Eylül 2012'de vatandaşlara Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) bireysel başvuru hakkı getirdi. O tarihten 31 Aralık 2020'ye kadar yaklaşık 300 bin bireysel başvuru yapıldı.
Yüksek Mahkeme'ye 2012'de 1342 kişi bireysel başvuruda bulundu. Bu sayı 2013'te 9 bin 897, 2014'te 20 bin 578, 2015'te 20 bin 376 oldu.
AYM'YE EN YÜKSEK BAŞVURU 2016'DA YAPILDI
Anayasa Mahkemesi'ne en yüksek başvuru, 80 bin 756 ile 2016'da yapıldı. Başvurular 2017'de yarı yarıya azaldı ve 40 bin 530 olarak kayıtlara geçti. 2018'de 38 bin 186, 2019'da 42 bin 971 olarak gerçekleşen bireysel başvuru sayısı, geçen yıl itibarıyla 40 bin 402 oldu.
YAKLAŞIK 38 BİN BAŞVURU SONUÇ BEKLİYOR
Yüksek Mahkeme'ye 23 Eylül 2012-31 Aralık 2020 tarihlerinde 295 bin 38 bireysel başvuru yapıldı. Başvuruların 257 bin 108'i sonuçlandırıldı, 37 bin 930'u için karar verilmesi bekleniyor.
Sonuçlandırılan başvuruların 738'i için hakkın ihlal edilmediğine, 1265'i için ise düşme, kapama gibi sebeplerle reddine karar verildi. 14 bin 27'si için en az bir hakkın ihlal edildiğine, 12 bin 223'ü için idari ret ve 228 bin 855'i için kabul edilemezlik kararı verilmesine hükmedildi.
Yüksek Mahkeme, bir başvuruda birden fazla hakkın ihlal edildiğine karar verebiliyor. Bu kapsamda Yüksek Mahkemenin verdiği ihlal kararı sayısı 14 bin 273'ü buldu.
İHLAL KARARLARININ GEREKÇELERİ
İhlal kararlarının hak ve özgürlüklere göre dağılımında ilk sırayı yüzde 63,3 ile adil yargılanma hakkının ihlali aldı. İkinci sırada yüzde 19,4 ile mülkiyet hakkı, üçüncü sırada yüzde 4,2 ile ifade özgürlüğü hakkı yer aldı.
Diğer ihlal gerekçelerini de "özel hayatın ve aile hayatının korunması hakkı", "kötü muamele yasağı", "etkili başvuru hakkı", "kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı", "yaşam hakkı", "toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı", "ayrımcılık yasağı", "örgütlenme özgürlüğü", "maddi manevi varlığın korunması hakkı", "masumiyet karinesi", "suç ve cezaların kanuniliği ilkesi", "din ve vicdan özgürlüğü", "seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı", "eğitim hakkı" ve "bireysel başvuru hakkı" oluşturdu.
