Avrupa Birliği bütçesi üzerinde veto kullanan Macaristan ve Polonya ikilisinden ilk geri adım sinyali Polonya'dan geldi.
1,8 trilyon euroluk bütçe ve onarma paketine 'hukukun üstünlüğü' standardı getirilmesine karşı çıkan bu iki ülke vetolarıyla bütçe krizi çıkarmıştı.
Şimdi ise Polonya Başbakan Yardımcısı Jarosław Gowin, AB'nin fonlar için getirilmek istenen standartların sadece 'hukukun üstünlüğü' ile ilgili olacağına dair 27 ülke lideri tarafından imzalanacak bir deklarasyon yayınlaması halinde ülkesinin vetoyu kaldırabileceğini belirtti.
Neden böyle bir deklarasyon?
Brüksel fonların verilmesine ilişkin standardın hukukun üstünlüğü olduğunu oldukça açık ve net maddeler ile tanımlamıştı ancak Varşova'nın böyle bir şartı kabul etmemesinin yarattığı imaj kaybına daha fazla maruz kalmak istemediği düşünülüyor.
Yayınlanacak olası bir deklarasyon ile Polonya hükumeti bu şartlarda tam olarak neye itiraz ettiğini halka anlatabilmeyi amaçlıyor. Aslında kendilerinin de hukukun üstünlüğü prensibi ile bir derdi olmadığı ancak bu koşulların 'hukuk' kisvesi altında başka amaçlar için kullanılmasından çekinildiği mesajı veriliyor.
Diğer önemli neden de Brüksel'in yeni bir Covid-19 ekonomik kurtarma fonu oluşturup buna Macaristan ve Polonya'yı dahil etmeden yoluna devam etme olasılığı ortaya çıkması.
Orban yalnız kalırsa direnci kırılabilir
Her iki ülke de finansal olarak bu desteğe çok ihtiyaç duyuyor ancak ülkelerinde hukuk ve adil yargılanma standartları hızla düşüş yaşadığı için ve bu durum bizzat iktidar politikaları doğrultusunda bu noktaya getirildiği için AB'den parasal desteği almak ancak içeride denge ve kontrol mekanizmaları tarafından kısıtlanmamak istiyorlar.
Gowin'in açıklaması krizin çözüleceği anlamına gelmiyor ancak Macaristan bu konuda tek başına kaldığı takdirde Macar sağ popülist lider Viktor Orban'ın artan baskıya direnç göstermesi zorlaşacak.
Bazı ülkeler tüm ekonomik zarara rağmen koşullar konusunda ısrarlı
Bu hukuk koşulu noktasında sadece dönem başkanı Almanya değil, Hollanda, Danimarka ve Finlandiya gibi daha pek çok ülke de geri adım atmayı düşünmüyor ve Covid-19'un yarattığı ekonomik sıkıntıların en sert vurduğu batı ve güney Avrupa ülkeleri de Budapeşte ve Varşova üzerinde ayrı ayrı baskı kuruyor.
Koşullar genişletilir mi endişesi
Ne var ki, bütçe fonlarına hukuk dahi olsa herhangi bir konuda koşul getirilmesi halinde bu koşul çerçevesinin zamanla genişletilmesinden endişe eden Macaristan ve Polonya dışında ülkeler de var. Örneğin bir sonraki adımda iklim değişikliği hedeflerinin koşul olarak konulması bazı ülkelerin istemeyeceği bir durum.
Konu 10-11 Aralık tarihlerindeki AB devlet liderleri zirvesinde detaylı olarak görüşülecek.
