İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Sözcüsü Hüseyin Nakavi Hüseyni ise İran'ın P5+ 1 ülkeleriyle imzaladığı nükleer anlaşmanın sonuçsuz kaldığını ve ABD'nin anlaşmadan çıkmasının bir şey ifade etmediğini söyledi. Öte yandan İngiltere Başbakanı Theresa May, Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel ile telefonda İran ile yapılan nükleer anlaşmayı görüştü. Görüşme sonrası İran ile nükleer anlaşmanın bu ülkenin nükleer silaha sahip olmasını engellemenin en iyi yolu olduğu vurgulandı.
Tasnim Haber Ajansına konuşan Hüseyni, ABD Başkanı Donald Trump'ın nükleer anlaşmada kalması ya da ayrılmasının uygulamada bir şeyi değiştirmediğini savunarak, "Nükleer anlaşma sonuçsuz kalmıştır. ABD'nin anlaşmadan çıkması bir şey ifade etmemektedir" dedi.
ABD yöneticilerinin anlaşma sonrası dünya kamuoyuna İran'da belirsizlik olduğunu yaymaya çalıştığını, bu nedenle İran'da yatırım yapılamadığını ileri süren Hüseyni, ABD ve bazı Avrupa makamlarının nükleer anlaşmaya bazı maddelerin eklenmesi yönündeki teklifleri kabul etmeyeceklerini, Washington'ın anlaşmadan çekilmesi durumunda İran'ın da ayrılacağını ve nükleer faaliyetleri sürdüreceklerini kaydetti.
ABD'DEN İRAN'A SERT TEPKİ
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Suudi Arabistan ziyareti kapsamında mevkidaşı Adil el-Cubeyr ile görüşmesinin ardından ortak basın toplantısı düzenledi.
İran'a sert eleştirilerde bulunan Pompeo, Tahran'ın nükleer silaha sahip olmamasını garanti altına almak istediklerini dile getirdi. Pompeo, Suudi Arabistan'ın ABD'nin dostu ve temel müttefiki olduğunu, ülke güvenliğinin kendilerine göre öncelikli olduğunu belirtti. ABD Dışişleri Bakanı, İran'la yapılan nükleer anlaşmaya ilişkin, "Anlaşma bu şekliyle bu garantileri sağlamıyor." dedi.
Avrupalı müttefikleriye söz konusu anlaşmanın düzeltilmesi için çalışma yapmayı sürdüreceklerine dikkati çeken Pompeo, "Yapılacak düzenlemeler Başkan Trump'ı memnun etmezse kendisinin ifadesiyle anlaşmadan vazgeçecektir." ifadelerini kullandı.
TAHRAN'A DAHA FAZLA AMBARGO
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Cubeyr de İran'ın balistik füzelere ilişkin uluslararası kuralları ihlal ettiğini, teröre destek verdiğini ve bölgenin içişlerine müdahalede bulunduğuna dikkati çekti. Cubeyr, ABD'nin Tahran'a yönelik politikasını desteklediklerini ve daha fazla ambargo uygulanmasını istediklerini söyledi. İran'daki nükleer santrallerinin daha sıklıkla teftiş edilmesi gerektiğini belirten Cubeyr, İran'a uranyum zenginleştirilmesine ilişkin verilen sürenin sonsuza dek olmak kaydıyla iptal edilmesi gerektiğini vurguladı.
Suudi Arabistan ziyaretinde Pompeo'nun Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz, Veliaht Prens Muhammed bin Selman'la bir araya geldiğini belirten Cubeyr, tüm görüşmelerin olumlu ve yapıcı geçtiğini dile getirdi. Cubeyr, bölge sorunlarına ilişkin iki ülke arasında tam bir görüş birliğinin olduğunu kaydetti.
3 ÜLKEDEN İRAN DİPLOMASİSİ
İngiltere Başbakanı Theresa May, Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel ile telefonda İran ile yapılan nükleer anlaşmayı görüştü.
Başbakanlık ofisi “10 Numara”dan yapılan yazılı açıklamada, May’in, Macron ve Merkel ile dün ve bugün telefon görüşmesi yaptığı bildirildi.
“Ortak Kapsamlı Eylem Planı” (JCPOA) olarak bilinen İran nükleer anlaşmasının bu ülkenin nükleer silaha sahip olmasını engellemenin en iyi yolu
olduğunu vurgulayan liderler, uluslararası toplumun önceliğinin İran’ın nükleer silah geliştirmesinin önlenmesi olmaya devam ettiğinde görüş birliğine vardı. Üç lider, nükleer anlaşmanın, balistik füzeler, anlaşmanın süresi bittiğinde ne olacağı ve İran’ın bölgedeki istikrarı bozan eylemleri gibi önemli unsurları içermediği ve bu sorunların ele alınması gerektiği konusunda anlaştı.
"YENİ ANLAŞMA..."
JCPOA’nın korunmasının önemini kabul eden liderler, İran’ın kaynaklık ettiği bir dizi sorunu kendi aralarında ve ABD ile yakın işbirliği içinde çözmek için çalışmayı taahhüt etti. Üç lider, bu kapsamda İran ile yapılacak yeni bir anlaşmanın içerebileceği meselelerin de ele alınması üzerinde görüş birliğine vardı.
May’in Macron ve Merkel ile görüşmelerinde ABD’nin çelik ve alüminyum sanayine getirdiği gümrük vergileri de gündeme geldi. Üç lider Avrupa Birliği ve ABD yönetimi ile bu vergilerden kalıcı şekilde muaf kalmaya dönük yakın çalışmayı sürdürme sözü verdi.
Liderler, ortak çıkarları ve ortak güvenlikleri için “E3” (İngiltere, Fransa ve Almanya) adını verdikleri üçlü iş birliği formatında çalışmayı sürdürme konusunda da anlaştı.
JCPOA, İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin beş daimi üyesi ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin ile Almanya arasında iki yıl süren müzakerelerin ardından, 14 Temmuz 2015'te Viyana'da imzalanmıştı. İran'ın nükleer faaliyetlerinin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetimine açılması ve karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngören anlaşma, 16 Ocak 2016'da yürürlüğe girmişti.
SON UZATMA
ABD Başkanı Donald Trump, İran'la imzalanan nükleer anlaşmanın yeniden düzenlenmesi gerektiğini aksi takdirde ülkesinin anlaşmadan çekileceğini açıklamıştı. İran, anlaşmanın güncellenmesine karşı çıkıyor.
Trump'ın 12 Mayıs'ta ABD'nin İran'a yeniden yaptırım uygulayıp uygulamayacağı konusundaki kararını açıklaması bekleniyor.
