Uluslararası Af Örgütü, 6 Şubat’ta meydana gelen Maraş merkezli depremlerin ardından deprem bölgesine yapılan insani yardımlar hakkında yeni bir rapor yayımladı. Af Örgütü’nün raporunda engellilere yeterli insanî müdahalede bulunulmadığı ifade edildi.
Uluslararası Af Örgütü, yaklaşık 3 ay önce meydana gelen 2 büyük depremin ardından deprem bölgesine yapılan yardımlara ilişkin rapor hazırladı. Raporda, çadır kamplarda yaşayan engellilerin, afete yönelik insani müdahalede görmezden gelindiği ifade edildi.
‘Haysiyet hepimize lazım: Türkiye’nin deprem müdahalesinde dışlanan engelliler’ başlıklı rapor, engellilerin yetersiz barınma koşullarında yaşadığını, yetkililerin ve insani yardım kuruluşlarının insanî müdahale çalışmalarında engellilere yönelik tepkilerinin engellilerin onur ve sağlık haklarını baltalandığını ortaya koyuyor.
Uluslararası Af Örgütü Kriz Müdahale Programı Araştırmacısı Matthew Wells konu hakkındaki açıklamasında, “Birçok insanın depremlerden sonra karşılaştığı devasa güçlükler, insani müdahalede ihmal edilen engelliler açısından daha da ağırdı” dedi.
“ENGELLİLERİN BİRÇOĞU YARDIMA EŞİT BİÇİMDE ERİŞEMEDİ”
“Acil barınma düzenlemelerindeki ‘herkese aynı’ yaklaşımı, engellilerin onurlu yaşamı için özel gereklilikleri dışarıda bıraktı ve birçoğunu yardımlara eşit bir biçimde erişemez duruma getirdi” diyen Wells sözlerini şöyle sürdürdü:
“Türkiye hükümeti ve uluslararası bağışçılar dahil insani yardım aktörleri, insani müdahalenin engelliler dahil tüm depremzedeler için kapsayıcı olmasını sağlamak üzere acilen harekete geçmelidir. Engellilerin ihtiyaçları, oldukça gereksinim duyulan uzman desteği sağlanarak giderilmelidir.”
Rapor ağırlıklı olarak Adıyaman, Gaziantep, Hatay ve Kahramanmaraş’a yapılan ziyaretlere dayanıyor. Af Örgütü araştırmacıları Mart-Nisan 2023 arasında depremzedelerle toplam 131 görüşme gerçekleştirdi ve (10 kadın, 15 erkek, 9 çocuk olmak üzere) 34 engelli kişinin yaşadıkları aktarıldı. Görüşmeciler arasında farklı türde engeli olan 19 kişi, engelli kişilerin 26 yakını ve müdahale çalışmalarına katılan 13 yardım görevlisi yer aldı.
“ENGELLİLERİN ÇOĞU TUVALETE ERİŞEMEDİ”
Uluslararası Af Örgütü’nün ziyaret ettiği 21 yerin tamamı için geçerli olduğu belirtilen gözlemler raporda şöyle anlatıldı:
“Hareket kabiliyeti sınırlı veya hareket edemeyen kişiler umumi hijyen tesislerine erişemez durumdaydı. Yardım çalışanları bu durumun genele yayıldığını doğruladı. Engelli kişilerin çoğu tuvaletlere erişemedikleri için bakım sağlayanlara ve yetişkin bezi gibi bazı ürünlere bağımlı hale geldi.”
“HEPİMİZİN HAYSİYETE İHTİYACI VAR”
Diyabet hastalığı nedeniyle sol bacağı ve sağ ayağının bir bölümü kesilen 48 yaşındaki Suriyeli bir kadın yaşadıklarını, “Ortak tuvaletleri kullanamıyorum. Akrabalarım tekerlekli sandalyemden oturağa geçmem için bana yardım etmek ve her kullandığımda lazımlığı boşaltıp yıkamak zorunda kalıyor. Hepimizin biraz da olsa mahremiyete ve haysiyete ihtiyacı var ama bu koşullarda bu çok zor” sözleriyle anlattı.
Fiziksel engeli olan ve kamptaki hijyen tesislerine gitmek için ailesine ihtiyaç duyan 32 yaşındaki Nurcan ise, “Burada tuvaleti kullanamıyorum, duş alamıyorum, iyi beslenemiyorum. Eskisi gibi yemek yersem tuvalete çıkma ihtiyacı duyacağımdan korkuyorum” dedi.
