Anayasa Mahkemesi (AYM), 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun, İçişleri Bakanlığı tarafından “genel güvenlik bakımından sakıncalı” görülen kişilere pasaport verilmemesine ilişkin hükmünü Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Bu karar, yurt dışına çıkma özgürlüğüne dair önemli bir düzenleme olarak dikkat çekti.
Ankara 19. İdare Mahkemesi’nin başvurusu üzerine alınan AYM kararında, 22. maddenin birinci fıkrasındaki şu ifadelerin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmedildi: “... memleketten ayrılmalarında genel güvenlik bakımından mahzur bulunduğu İçişleri Bakanlığınca tespit edilenlere...”
AYM’nin Gerekçesi
Kararda, Anayasa’nın 23. maddesi kapsamında yurt dışına çıkma özgürlüğünün ancak suç soruşturması veya kovuşturması gibi hukuki bir gerekçeyle ve hâkim kararı güvencesiyle sınırlandırılabileceği vurgulandı. Şu ifadelere yer verildi: “İtiraz konusu kuralla, genel güvenlik gerekçesiyle pasaport verilmemesi hüküm altına alınmıştır. Ancak bu sınırlama, belirli kişi ya da kişilere yönelik olup genel nitelikte değildir. Anayasa’nın 23. maddesi, yurt dışına çıkma özgürlüğünün ancak suç soruşturması veya kovuşturması gibi sebeplerle ve hâkim kararıyla sınırlandırılabileceğini öngörmektedir. İdarenin takdir yetkisine bırakılarak yurt dışına çıkışın sınırlandırılması, Anayasa’ya aykırı bir düzenlemedir.”
AYM, bu gerekçelerle yurt dışına çıkma özgürlüğünün Anayasa’ya aykırı olarak sınırlandırıldığını belirterek iptal kararını açıkladı.
Kararın Önemi
Bu karar, yurt dışına çıkış özgürlüğünün idari kararlara bırakılmasını engelleyerek bireylerin temel hak ve özgürlüklerini koruma adına önemli bir emsal oluşturdu. Bundan sonraki süreçte, yalnızca hâkim kararı olmaksızın benzer gerekçelerle pasaport sınırlaması uygulanamayacak.
