Bir Şeyi Hatırlamak İstiyorsak, Her Şeyden Önce Onu Fark Etmemiz Gerekir
Randevuyu unutmak, anahtarlarımızı kaybetmek, uzak bir akrabanın adını unutmak veya buzdolabını neden açtığınızı hatırlamamak gibi hafıza ile ilgili yaşadığımız sorunlar, düşünme becerilerinizin bozulduğuna inanmanıza neden olmuş olabilir. Ama bu konuda kendinize fazla yüklenmeyin. Sonucunda yorgunluk, stres ve endişe, moral bozukluğu veya depresyon, yetişkinlerin dikkat eksikliği ve hafıza güçlükleri yaşamasının yaygın nedenleridir.
Herhangi bir günde, duyularınızın maruz kaldığı büyük miktardaki bilgiyi düşünün. 16 saat boyunca uyanıksanız, duyularınız 57 bin 600 saniye için açıktır. Bu çok fazla veri demektir. Fakat duyularınızın maruz kaldığı şeylerin çoğunu hatırlayamazsınız ve hatırlamayacaksınız.
Belleğiniz, maruz kaldığınız her görüntüyü ve sesi sürekli olarak kaydeden bir video kamera değildir. Yalnızca dikkat ettiğiniz şeyi yakalayabilir ve saklayabilirsiniz. Ve her şeye dikkat edemediğiniz için, önünüzde olup bitenlerin bazı yönlerini hatırlayabileceksiniz ancak bazılarını unutacaksınız.
Bir Şeyi Hatırlamak İçin Önce Ona Dikkat Etmemiz Gerekir
Az önce duyulanınızı, bir kişinin adını, telefonunuzu nereye koyduğunuzu veya kapıyı kilitleyip kilitlemediğinizi unutmanızın bir numaralı nedeni dikkat eksikliğidir. Eğer bir şeyleri hatırlamak istiyorsak, ona dikkatimizi vermemiz gerekir. Ne var ki bu kolay değildir.
Her tarafımız dikkat dağıtıcı unsurlarla çevrilmiş olsa da bunlar tek başına dikkat eksikliğine neden olmaz. İlginç, anlamlı, yeni, şaşırtıcı, duygusal ve önemli bulduğumuz şeylere dikkat etme ve dolayısıyla hatırlama eğilimindeyiz. Beynimiz bu detayları yakalıyor. Gerisini görmezden geliyoruz ve hatırlayamıyoruz.
Muhtemelen tanıdık gelecek bir örnek düşünelim. Bir partidesiniz ve arkadaşınız Ayşe sizi kocasıyla tanıştırıyor. “Merhaba, ben Burhan” diyerek eşi size adını söylüyor ve el sıkışıyorsunuz. Onunla iki dakika havadan sudan sohbet ediyorsunuz ve ayrılıyorsunuz. Bir dakika. Arkadaşınızın kocasının adı neydi?
Bir kişinin adını öğrenmeniz o kişiyi hatırlamanız için yeterli değildir. İsim söylendiğinde, yaklaşık 15 ila 30 saniye boyunca onun adı beyninizde mevcut olacaktır. Ancak eğer dikkatinizi aktive etmezseniz adı sonrasında aklınızdan uçup gidecektir. Bu bilgi hipokampüsünüz tarafından pekiştirilmeyecek ve bir anı olarak saklanmayacaktır.
Dikkat Eksikliği Ancak Bilinçli Çaba Giderilir
Dikkatinizi vermek, bilinçli bir çaba gerektirir. Olağan beyin aktiviteniz dikkat vermek üzerine değildir. Beyniniz çevrede olanlara dikkatini vermeyen, hayal kuran, otomatiğe bağlamış bir haldedir. Bu durumda yeni bir anı oluşturamazsınız. Bir şeyi hatırlamak istiyorsanız, beyninizi çalıştırmanız, uyarmanız, bilinçli olarak farkında olmanız ve dikkat etmeniz gerekir.
Günlük hafıza ve dikkat becerilerinize yardımcı olmak için yapılabilecek birçok şey vardır. Ayrıca neye dikkat ettiğimizi hatırladığımız için neye odaklandığımız konusunda dikkatli olmak da önemlidir. İyimserler olumlu deneyimlere dikkat ederler, bu nedenle bu olaylar hafızalarında pekiştirilir. Her gün harika şeyleri ararsanız, o anları yakalayabilir ve hafızanızda pekiştirebilirsiniz. Zamanla, hayatınız sizi gülümseten anılarla dolu bir hale gelir. Elbette bunun tam tersi de geçerlidir.
Dikkatinizi ve Hafıza Becerilerinizi Artırmanız Mümkündür
Hafızanızı geliştirmek istiyorsanız, dikkatinizi dağıtan şeyleri en aza indirmeyi veya ortadan kaldırmayı deneyin. İlk olarak, zihninizi düzenli olarak uygun şekilde dinlendirmeniz önemlidir. Bu, egzersiz yapmak, zevk için okumak, köpek gezdirmek, müzik dinlemek, arkadaşlarla rahat bir şekilde sosyalleşmek vb. gibi yüksek düzeyde dikkat veya hafıza gerektirmeyen, keyif aldığınız bir şeyi rutin olarak yapmayı içerir.
X kuşağındaki insanlar, sanki bir süper güçmüş gibi çoklu görev yapmaktan düzenli olarak övünür. Bu arada, Y kuşağı sizinle bir yandan konuşurken öte yandan Netflix’i izlemekte bir sorun yaşamaz. Ancak, yaptığınız ve deneyimlediğiniz şeylerden herhangi birini hatırlamak, dikkat eksikliği sorununu azaltmak istiyorsanız, her iki yaklaşımda da bir sorun vardır.
Bilgisayar oyunları oynamak veya sosyal medyada uzun süre zaman geçirmek yüksek düzeyde dikkat ve diğer düşünme becerileri gerektirir, bu nedenle bunlar zaten zihinsel olarak yorgun olduğunuzda iyi zihinsel rahatlama teknikleri değildir.
Yeterince uyumak, meditasyon yapmak ve biraz kafein, dikkat dağıtıcılara karşı başvurabileceğiniz savaşçılardır. Bunlara özen göstermek dikkatinizi verme ve uzun süreli anılar oluşturma yeteneğinizi geliştirebilir.
X kuşağındaki insanlar, sanki bir süper güçmüş gibi çoklu görev yapmaktan düzenli olarak övünür. Bu arada, Y kuşağı sizinle bir yandan konuşurken öte yandan Netflix’i izlemekte bir sorun yaşamaz. Ancak, yaptığınız ve deneyimlediğiniz şeylerden herhangi birini hatırlamak, dikkat eksikliği sorununu azaltmak istiyorsanız, her iki yaklaşımda da bir sorun vardır.
Bu yüzden bir dahaki sefere arabanızı bulamadığınızda kendinize fazla kızmayın. Hafızanızı başarısız olmakla suçlamadan önce ya da panikleyip Alzheimer olduğunuzu düşünmeden önce şunu düşünün: Başlangıçta arabamı nereye park ettiğime dikkat ettim mi?
