Askeri CezaKanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin birinci bölümünde yer alan 11 madde TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
Kabul edilen maddelere göre;
- Yüce Divan'da yargılanacak asker kişilerin işlediği askeri suçlarda yürütülecek soruşturma ve kovuşturmalardaki izin usulü ile izne karar verecek merciler de belirleniyor.
- Genelkurmay Başkanı ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarının işlediği askeri suçların soruşturulması izne tabi olacak ancak, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hallerinde soruşturma genel hükümlere göre yürütülecek.
- Genelkurmay Başkanı ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları hakkında askeri suçlardan dolayı soruşturma yapılması Cumhurbaşkanının iznine bağlı olacak.
- İzin vermeye yetkili merci, ihbar veya şikayetin işleme konulması halinde bir ön inceleme başlatacak.
- Yetkili merci, soruşturma izni konusundaki kararını suçun işlendiğinin öğrenilmesinden itibaren ön inceleme dahil en geç 30 gün içinde verecek. Bu süre, zorunlu hallerde 15 günü geçmemek üzere bir defa uzatılabilecek.
- Yetkili merci, belirtilen süreler içinde soruşturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda karar verecek ve kararını Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hakkında inceleme yapılana ve varsa şikayetçiye bildirilecek. Bu kararlara karşı 10 gün içinde Danıştay Birinci Dairesine itiraz edilebilecek. İtirazlar, öncelikle incelenecek ve en geç 3 ay içinde karara bağlanacak. Verilen kararlar kesin olacak.
- Soruşturma Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından yapılacak. Hakim kararı gerektiren işlemlere dair Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının talepleri ile kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlara yapılan itirazlar hakkında, soruşturma konusu suçların en ağırına bakmakla görevli Yargıtay ceza dairesini numara itibarıyla izleyen ceza dairesi başkanı tarafından karar verilecek. Suçun son numaralı ceza dairesinin görevine girmesi halinde talebi ve itirazı inceleme yetkisi Birinci Ceza Dairesi Başkanına ait olacak.
- Hakim kararı gerektiren işlemlerde Başkanın verdiği kararlara karşı yapılan itirazı numara itibarıyla izleyen ceza dairesi başkanı inceleyecek. Son numaralı daire başkanının kararı, Birinci Ceza Dairesi Başkanı tarafından incelenecek. İddianame düzenlenmesi halinde kovuşturma Yüce Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesinde yapılacak.
- Ceza Muhakemesi Kanunu'nun hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümleri; sırf askeri bir suçtan dolayı 6 ay veya daha fazla süreli hapis cezasına hükmedilmesi, fiilin, disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir zarar meydana getirmesi ile fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi halleri hariç askeri suç ve cezalar hakkında da uygulanacak.
- Askeri suçların soruşturması ve kovuşturmasına ilişkin Askeri Ceza Kanunu'nda hüküm bulunmayan hallerde Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanacak.
Mahkemelerin görev ve yetkisi
Teklifle, askeri suçlara ilişkin davaların bakılacağı mahkemeler belirleniyor.
Askeri suçlara ilişkin dava ve işler, suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan asliye ve ağır ceza mahkemelerinde ya da askeri birlik ve personel yoğunluğunun gerektirmesi halinde Adalet Bakanlığının önerisi üzerine HSK tarafından belirlenen ilçelerde kurulu bulunan asliye veya ağır ceza mahkemelerinde görülecek. İlçede görülmesine karar verildiği takdirde ilçenin yargı çevresi de aynı usulle belirlenecek. Bu suçlara ilişkin dava ve işler, acele işlerden sayılacak ve bunlarla ilgili davalar adli tatilde de görülecek.
Asker kişiler tarafından ülke sınırları dışında işlenen askeri suçlara ait dava ve işlere bakmaya Ankara mahkemeleri yetkili olacak. Yurt dışında bulunan askeri mahallerde yapılacak önleme aramasına karar vermeye de bu yer sulh ceza hakimliği yetkili olacak.
"Vazife ve memuriyetlerine gitmeyenlerin cezaları", "firar ve cezası", "yabancı memlekete firar edenlerin cezaları", "mehil içinde yakalananların cezası" ile "sözleşerek firar ve cezası" başlığıyla düzenlenen suçlara ilişkin dava ve işlerde yetkili mahkeme, şüpheli veya sanığın mensubu olduğu askeri birlik veya askeri kurumun bulunduğu yerde il ve ilçe mahkemeleri olacak.
Askeri suçlara ilişkin soruşturmalar, suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan Cumhuriyet başsavcılığınca ya da HSK tarafından belirlenen ilçe Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülecek. Bu başsavcılıklarda askeri suçlar bürosu kurulacak ve yeteri kadar Cumhuriyet savcısı görevlendirilecek.
İl veya birinci fıkra uyarınca belirlenen ilçe Cumhuriyet savcısı, suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen veya tamamen yapılmasını isteyebilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısı zorunlu olan delilleri toplayacak ve gerekmesi halinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hakimliğinden talepte bulunacak.
Adli yargıdaki karşılıklar belirlenecek
Teklifle, Anayasa değişikliğiyle askeri yargının kaldırılmış olması sonucunda kanunlarda, askeri yargı kolu içinde yer alan yargı mercilerinin adli yargıdaki karşılıkları belirlenerek boşluk oluşmasını engellemek ve uygulamada tereddütlere neden olmamak için atıf hükümleri düzenleniyor.
Askeri suçlara bakmak amacıyla il ve ilçelerde belirlenecek mahkemeler, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde belirlenecek. Belirleme tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş askeri suçlara ilişkin dava dosyaları, belirlenen mahkemelerce devredilemeyecek. Kesinleşinceye kadar açıldığı mahkemelerde görülmeye deva edilecek.
TBMM Başkanvekili Celal Adan, birinci bölümün görüşmelerinin tamamlanmasının ardından, birleşimi, bugün saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.
