Ayak, tırnak mantar enfeksiyonu sık görülen bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Çok yaygın bir cilt problemidir. Bu hastalık insanlardan insanlara, hayvanlardan insanlara, toprak ya da sudan insanlara direk bulaşabilir. Ayak derisinde ve tırnaklarda görülür. Birçok insanda hayat boyu en az bir kere ayak mantarı gelişir. Daha çok erişkin ve ergenlik çağındaki erkeklerde görülür, kadınlarda ve 12 yaşından küçük çocuklarda ise daha nadirdir. Sebep olan mikroplar, mantar adı verilen ufak bitki benzeri organizmalardır.
Mantar enfeksiyonları insanlara nasıl bulaşır?
Mantarlar varlıklarını sürdürebilmek için bitki, insan ve hayvanlarda var olmak zorundadır. İnsanlarda enfeksiyona neden olan mantarlar doğada, toprakta hayvanlarda bulunurlar. Buralarla doğrudan ya da dolaylı temas ile mantarlar derideki bir yara, sıyrık ve ya çatlaktan içeriye girerler ve 3 hafta içinde enfeksiyonu oluşturabilirler. Mantarların deride enfeksiyon oluşturabilmeleri için sadece deriye temas etmeleri yeterli değildir. Deride uygun ortamı bulmaları gerekir. Ayrıca genetik yatkınlık, alerjik yapı, bağışıklık sisteminin zayıflamış olması, şeker hastalığı mantar enfeksiyonuna neden olur.
Mantar Hastalıklarının Sebepleri Nelerdir?
Ayakların ve ellerin nemli, ıslak bırakılması, yıkamadan ya da havuz ve denizden sonra yeterince kurulanmaması, mantar hastalıklarının oluşumu için gerekli nemi sağlayabilir.
Özellikle yaz aylarında kapalı ayakkabıların giyilmesi hem gerekli nemli ortamı hem de bu mantarlar için gerekli oksijensiz ortamın oluşmasına yardım eder.
Yaz aylarında derinin uzun süre oluşan terden arındırılmaması mantar hastalıklarına neden olabilir. Kişisel temizliğe özen gösterilmemesi mantar hastalığının insanlar arasında bulaşmasını kolaylaştırabilir. Terlik, çorap, ayakkabı, havlu gibi ortak kullanılan eşyalar ya da havuz , plaj gibi ortak kullanım alanları da mantar hastalıklarının üremesi ve bulaşması için uygun bir ortamdır. Ayrıca tırnak makası, törpü gibi aletler vasıtasıyla tırnak mantarının bulaşması kolaylaşır.
Ayak mantarını önlemek için nelere dikkat etmeliyiz?
-Duş , yüzme ve özellikle abdest aldıktan sonra ayak temiz, serin ve kuru tutulmalıdır. Parmak araları kurutulmalıdır.
-Ortak kullanılan duş veya havuz gibi mantar sporları içerebilecek yüzeylerde yalın ayak yürümekten kaçınılmalıdır.
-En azından günde bir defa çoraplar değiştirilmelidir.
-Eğer risk taşıyan ortamlarda bulunuyorsanız veya yatkın grup içindeyseniz mantar ilacı veya pudra kullanılmalıdır.
V-ücudun aşırı terleme gösteren bölgeleri her zaman temiz tutulmalı ve gerekli durumlarda pudra kullanılmalıdır.
-Ayakkabılar temiz tutulmalı ve kullanılmadığı zamanlarda pudralanarak saklanmalıdır.
-Ayakkabılar ayağa tam olmalı ve böylece ayağa ya da tırnaklara baskı azaltılmalıdır.
-Dar burunlu, yüksek topuklu, eski, yıpranmış ayakkabılar, çorapsız giyilen ayakkabılar veya başkasının ayakkabısı giyilmemelidir.
-Ayağınızı rahatsız eden sıkan ayakkabılar giyilmemelidir. Havadar ve tercihen deriden yapılmış ayakkabılar tercih edilmelidir.
-İki güne bir giydiğimiz ayakkabı değiştirilmelidir. Bu süreçte ayakkabıdaki terler kurur. Devamlı aynı ayakkabı giyilirse ter kurumaz ve mantar oluşumuna yol açar.
-Pamuklu, yün veya bunlar gibi emici maddelerden yapılmış çoraplar giyilmelidir. -Tırnaklar kısa ve düz kesilmelidir.
-Ailede mantar hastalığı olan kişiler varsa kişisel eşyaları mutlaka ayrılmalıdır.
-Daima mantar bulaşmasına neden olabilecek eşyalar, kişisel kullanımda olmalıdır.
Belirtileri nelerdir?
Ayak mantarı ilk önce ayakta ve ayak parmakları arasında kepeklenme, kaşıntı, sulanma ile kendisini gösterir. İlk başlarda hafif seyredebilir. Ancak önem verilmezse daha da ağır duruma gelebilir.
Kaşıdıkça kaşınması ve sonunda kanaması ayakta büyük acılara neden olabilir. Ayakta koku yapabilir. Bir müddet sonra diğer ayakta da enfeksiyon görülmeye başlar ve ayak bileklerine kadar ilerleyebilir. Diğer mikroplar bu mantar zeminine bulaştığı taktirde, lenfanjit oluşabilir. Kan yolu ile beyne kadar giderse ölüm dâhil çok ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Tanı Çoğunlukla cildin görünümünden tanı konur. Mantar enfeksiyonunun laboratuvar tanısı deri döküntüsünden kazıntı yapılarak direkt mikroskop altında incelenerek konulmaktadır.
Tedavi Mantar hastalıklarının tedavisinde ilk basamak mantar oluşumu için gerekli nedenlerin ortadan kaldırılmasıdır.
Tedavide kişisel bakım çok önemlidir. Ayaklar özelikle parmak araları temiz ve kuru tutulmalıdır. Ayaklar en az günde 2 defa olmak üzere su ve sabunla yıkanmalı ayrıca dikkatli şekilde kurulanmalıdır. Ayakkabı, terlik, havlu, iç çamaşırı, tırnak makası gibi kişiye özel ürünlerin temizliği oldukça önemlidir. Bu ürünler kişiye ait olmalı, kesinlikle ortak kullanımda olmamalıdır. Mantar hastalığının tedavisinde hastanın ailesinin ya da ev arkadaşlarının temizliği oldukça önemlidir. Gerekli durumlarda tedaviye onlarda dahil edilmelidir.
Mantar enfeksiyonu mutlaka ilaç tedavisi gerektiren bir hastalıktır. Doğru ilaç kullanımına ne kadar erken başlanırsa tedavinin başarısı o denli yüksek olur. Hastalık çok fazla yayılmadan, ilerlemeden tedavi edilmelidir. Birkaç günlük tedavi sonrasında genellikle hastalığın hızla iyileştiği görülür ancak bu durum hastaları yanıltmamalıdır İlaç tedavisinin başarılı olabilmesi için ilaçların doğru ve düzenli şekilde kullanılması büyük önem taşır. İlaçların her gün aynı saatte alınmasına ,uygulanmasına özellikle dikkat edilmelidir.
Eğer kullanılan ilaçların içerisinde krem, merhem veya sprey formda ilaçlar varsa, bu ilaçların ilgili cilt bölgesi tarafından iyice emildiğinden emin olunmalıdır.
