ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA)’nın, üzerindeki gizlilik kalkan belgeleri arasında 27 Mayıs darbesinden bir gün sonra hazırlanan “Çok Gizli”damgalı bir belge dikkati çekiyor. Belgede Milli Birlik Komitesi üyeleri sıcağı sıcağına sıralanırken ilginç isimler veriliyor.
ANKA’dan Orhan Aysezen’in haberine göre, 28 Mayıs 1960 tarihli “Merkezi Haberalma Bülteni”ndeki bilgiler “Türk Askeri Darbesi” başlığını taşıyor. Genel gizliliği kaldırılmasına rağmen belgedeki bazı paragraflar üzerindeki gizliliğin yine de sürdüğü belgede şöyle deniliyor:
“Türkiye, 27 Mayıs’taki askeri darbeden sonra sakin ve görünüşe bakılırsa sıkı askeri kontrol altında. İstanbul’un komutanı gece 23.00’ten 04.00’e kadar devam etse de, 16.30 itibarıyla yürürlükte bulunan günlük sokağa çıkma yasağını kaldırdı. Ankara’da 24 saatlik sokağa çıkma yasağı yürürlükte ancak şehrin sakin olduğu bildirildi.
5 Mayıs’ta Türk kara kuvvetlerinden komutan olarak istifa eden General Cemal Gürsel, yeni yönetimin lideri olarak ortaya çıktı. Kendisi hem Milli Birlik Komitesi’nin –ülkenin geçici yönetimi- başkanı hem de Türk silahlı kuvvetleri komutanı. Halka yaptığı bir açıklamada Gürsel diktatör haline gelmek gibi bir arzusu olmadığını bildirdi, ülkeyi seçimlere hazırlama ve ülkeyi kazanan siyasi partiye devretme sözü verdi. Milli Birlik Komitesi tarafından yayınlanan bildiriler darbenin herhangi bir şahıs ya da partiyi hedef almadığını, tüm tarafların üyelerine ülke kanunlarına göre muamele edileceğini vurguladı.
Milli Birlik Komitesi’nin diğer üyeleri General Cevdet Sunay, Korgeneral Şahabettin Metel, Amiral Refer Arkun, Korgeneral Muzaffer Alankuş ve emekli Albay Cemal Yıldırım, Cumhuriyet Halk partisinin İstanbul lideri. CHP lideri İsmet İnönü’nün konumu henüz belli değil.”
Bu bilgilerden sonra gizliliği korunan bir paragrafın ardından CIA belgesi şöyle devam ediyor:
“Önceki yönetimin hemen hemen tüm siyasi ve askeri liderleri ‘ihtiyati tutuklama’ altına alınmış durumda. Başbakan Menderes’in 26 Mayıs’ta bir mitingde konuştuğu Eskişehir yakınlarında bulunduğu ve gözetim altında Ankara’ya götürüldüğü görünüyor.”
Gizliliği süren bir başka paragraftan sonra ise belgede şu satırlar yer alıyor:
“Son haftalarda önemli bir Menderes karşıtı hissin geliştiği İstanbul ve Ankara’da darbe haberleri görünüşe göre sevinçle karşılandı. Evine kapanan Ankaralıların yolda geçen askeri birlikleri alkışladıkları bildiriliyor. Yeni yönetim İstanbul’da bir bayram havası estiğini iddia etti. Menderes’in büyük desteğini aldığı kırsal bölgelerde kimi reaksiyonlar olabilecekken, askeri yönetime karşı ciddi bir muhalefetin gerçekleşmesi ihtimali bulunmuyor.”
Belge üzerinde gizliliğin sürdüğü bir diğer açıklanmayan paragrafla tamamlanıyor.
MBK İLK SEÇİMİ 27 MAYIS’IN İLK YILDÖNÜMÜ GÜNÜ YAPMAYI PLANLAMIŞ
Darbeden iki ay sonraya ait 27 Temmuz 1960 tarihli bir başka CIA belgesinde ise “Milli seçimlerin tarihi belirsiz durumda, ama MBK üyelerini çoğu seçimlerin darbenin birinci yıldönümünde -27 Mayıs 1961- yapılmasından yana. Bu arada geçici devlet başkanı General Gürsel, diğer MBK üyeleri, öğretmenler, öğrenciler ve hükümet yetkilileri doğu vilayetlerini yeni rejimin hedeflerini açıklamak üzere ziyaret ediyor.”
BELGEDEKİ İSİMLER MBK LİSTESİNDE YER ALMADI
CIA belgesinin, 27 Mayıs’tan saatler sonra, daha sokağa çıkma yasakları sürerken “MBK üyesi” olarak belirttiği isimler sonraki MBK’nın üyeleri arasında yer almadı ancak darbe hükümetlerinde bakanlık dâhil çeşitli görevlerde bulundu.
Cemal Yıldırım çeşitli komutanlıklarda bulunduktan sonra albaylıktan emekli oldu ve Millî Savunma Bakanlığı Temsil Bürosu Subaylığı, Şam Ataşemiliterliği, Harp Akademisi Öğretmenliği, İthalatçılık, Kurucu Meclis ve Cumhuriyet Senatosu İstanbul Üyeliği yaptı. Hava tuğgeneral Şahabettin Metel’in adına sık rastlanmadı. Mehmet Muzaffer Alankuş orgeneral rütbesinde iken 27 Mayıs’tan sonra Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı. Kurucu Meclis Bakanlar Kurulu Üyeliği, Milli Savunma Bakanlığı yaptı. Sonra Cumhuriyet Senatosu üyesi oldu.
