İsviçre’de yaşayan Uygur Türkleri, Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki insan hakları ihlallerine ilişkin Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliğinin (BMİHYK) raporunu açıklamasını talep etmek üzere protesto gösterisi düzenledi.
“Uygur Soykırımını Durdur”
BMİHYK’nin Cenevre’deki merkezinin önünde toplanan yüzlerce gösterici, Yüksek Komiser Michelle Bachelet’in bu ayın sonunda Çin’in Sincan’a gerçekleştireceği ziyaret öncesinde Çin’in Uygurlara yönelik hak ihlallerinin uluslararası camiaya duyurulması talebinde bulundu.
Dünya Uygur Kongresi Başkanı Dolkun İsa, İsviçre Sosyalist Parti Milletvekili Laurence Fehlmann-Rielle, İnsan Hakları Gözlemevi (HRW) Cenevre Direktörü John Fisher ve Avrupa Tibet Gençlik Kuruluşu Başkanı Dalha Kharsar başta olmak üzere çok sayıda kuruluş temsilcisinin konuşmacı olarak katıldığı protestoda kalabalık, Bachelet’e Çin’e karşı sessiz kalmama çağrısında bulundu.
Protestocular, “Uygurlar için özgürlük”, “Uygur soykırımını durdur”, “Bachelet, raporu açıkla” ve “Bachelet, sessizliğini boz” sloganları attı.
İnsan Hakları Gözlemevi’nden Bachelet’e “Rapor Nerede” Sorusu
Konuşmacılardan Dolkun İsa, BMİHYK’nin geçen sene tamamlandığını açıkladığı Çin’in hak ihlallerine dair raporu, Bachelet’in ziyareti öncesinde mutlaka yayınlaması gerektiğini belirterek Bachelet’e, “Çin’in değil insan haklarının yüksek komiserliğini yapın.” dedi.
BM’yi Çin’e karşı sessiz kalmakla suçlayan İsa, Bachelet’e, “Uygur Türklerine karşı yapılan katliam ve soykırım karşısında tavrınızı bir an önce değiştirin.” ifadeleriyle seslendi.
HRW Cenevre Direktörü Fisher ise Çin’in ülke genelinde aktivist ve gazetecileri nasıl susturduğu ve Uygur ile Tibet özerk bölgelerinde uyguladığı hak ihlallerini tüm dünyanın seyrettiğini vurgulayarak “BMİHYK’den Çin’in Uygurlara yönelik insanlık dışı uygulamalarını raporlaması talebinde bulunduk, fakat yaklaşık 3,5 yıldır biz bu raporun açıklanmasını beklerken Komiserlik, sessiz kalmayı sürdürüyor.” dedi.
Geçen yıl bittiği öne sürülen raporun neden hâlâ yayınlanmadığı sorusunu soran Fisher, “Sayın Bachelet, Çin’in hak ihlallerine dair bizim raporumuz burada. Ya sizinki nerede?” ifadesini kullandı.
Bachelet’in Ziyareti Bağımsız ve Şeffaf Olmalı
Gösterinin ardından konuşan Dolkun İsa, Bachelet’in bu ayın sonuna doğru Sincan’a ziyarette bulunacağını hatırlatarak, “2019’da BM, Çin hükûmetinin Doğu Türkistan’daki insanlık suçlarının incelenmesi için bölgeye ziyaret talebinde bulundu. Çin hükûmeti yaklaşık 3 yıl sonra bu ziyarete izin verdi. Bizler bunun bir dostluk veya nezaket ziyareti olmamasını, ziyaret sırasında oradaki soykırımın incelenmesini talep ediyoruz.” şeklinde konuştu.
İsa, bu ziyaretin bağımsız ve şeffaf gerçekleşeceğinden şüphe ettiklerini vurguladı ve “Böyle bir ziyaretin Uygur soykırımını durdurmaya hiçbir faydası olmayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
BMİHYK’nin 2019’dan bu yana Sincan’da yapılan hak ihlallerine dair belgeleri toplayıp rapor hâline getirdiğini fakat 6 aydır raporun açıklanmasını beklediklerini söyleyen İsa, “Geçen yılın sonuna doğru bu raporun yayınlanmasını ümit ediyorduk. Fakat Çin’in baskısından ötürü bu rapor yayınlanmıyor. Çin’in baskısına boyun eğiyorlar.” iddiasında bulundu.
İsa, Bachelet‘in insan haklarına dair en yetkili isim olarak bu raporu yayınlamamasının suç teşkil ettiğini kaydederek söz konusu raporun Bachelet’in ziyaretinden önce yayınlanması gerektiğinin altını çizdi.
