Diyanet personeli Kadir Kızıltepe tarafından "Diyanet Personelinin Faiz Hassasiyeti Üzerine Bir Araştırma" başlığı ile yapılan ve Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi'nde de yayımlanan araştırma, diyanet personelinin 'faiz' konusundaki hassasiyeti ile ilgi 'şaşırtıcı' sonuçlar ortaya çıkardı.
Sakarya ilinde görev yapan bayan ve erkek diyanet personelinin faiz konusundaki hassasiyetinin ve davranışlarının tespit edilmesinin amaçlandığı çalışma, Sakarya iline bağlı 16 ilçede görev yapan 368 diyanet personeli ile yüz yüze görüşme şeklinde anket yöntemi ile yapılmış.
Araştırmada “Diyanet Personelinin faiz hassasiyeti var mıdır?” sorusu çalışmanın temel sorusu olmuş.
Araştırma esnasında, yüz yüze yapılan görüşmelerde görevlilere şu sorular yöneltilmiş:
1. Mesleki hayatınızdaki vaaz ve hutbelerde müstakil konu olarak faiz hakkında cemaatinize bilgi sundunuz mu?
(%21.2 haftada bir kaç kere, %18.4 ayda bir kere, %14.2 haftada bir kere, % 12.3 her gün)
2. Günümüzdeki katılım bankalarının verdiği kâr payı ile klasik bankalardaki faiz aynı şey mi?
(%32.6 fikrim yok, % 26.2 evet demiş. ¼ kısmı diyanet personelinin Türkiye'de faizsiz banka olmadığını düşünüyor.)
3. Sizce bankacılık sektörünün uyguladığı faiz enflasyona eşit ise durum nasıldır?
(% 74.9 her durumda haramdır, %13.7 vade farkı da olsa haramdır, % 7.9 vade farkı olduğu için caizdir. %2.7 bileşik faiz değilse caizdir. % 7 bilmiyorum)
4.Sizce bankacılık sektöründe katılım bankacılığı olmalı mı?
(% 89.6 olmalı, % 3.3 hayır olmamalı, % 7.1 fikrim yok )
5.Türkiye'de katılım bankacılığı İslami usullere göredir.
(Tamamen katılıyorum%7.9, Kısmen %36.5, kararsızım %31.3, kesinlikle katılmıyorum %12.9, kısmen katılmıyorum %11.4)
6.Size göre ticari banka ile katılım bankalarının işlemleri arasında fark var mı?
(% 19.4 fark yok, %14.7 kararsızım, % 26.1 bilgi sahibi değilim, %39.7 fark var.)
7. Kredi kartı kullanıyor musunuz? Kullanıyorsanız hangi bankadan kredi kartınız var?
(%38.3 hayır kullanmıyorum, %6.4 evet sadece katılım bankalarından, %42.5 evet sadece ticari bankalardan, %12.8 evet her ikisinden )
8.Her hangi bir nedenden dolayı bankalardan kredi kullandınız mı?
(% 59,1 hayır kredi kullanmadım, %10.6 evet sadece katılım bankasından, % 26.9 evet sadece ticari bankalardan kredi aldım, % 3.4 evet her ikisinden de aldım.)
9.Paranızı değerlendireceğiniz zaman aşağıdakilerden hangisini tercih edersiniz?
(% 81.8 faizsiz devlet katılım bankası, % 9 faizli özel banka, %9 faizli devlet bankası, %16.1 faizsiz özel katılım bankası % 3 hiç biri ).
Araştırmayı yapan Kadir Kızıltepe'nin araştırma sonuçları ile ilgili değerlendirmesi şöyle:
"Çalışmada beklenildiği gibi diyanet personeli günlük yaşamda faiz ile ilgili konularla sık sık karşılaşmaktadır ve faizin haram olduğu konusunda farkındalıkları yüksektir. Diyanet personeli katılım bankacılığı dendiğinde bundan İslami bankacılığın anlaşıldığını düşünmektedirler.
Katılım bankalarının işlemleri hakkında genel olarak bilgi sahibidirler ve katılımcıların yarısına yakını katılım bankaları ile ticari bankalar arasında fark olduğunu düşünmektedir.
Ancak diyanet personelinin yarısına yakını faizli ticari bankalar tarafından verilen kredi kartlarını kullanmakta, dörtte biri faizli ticari bankalar tarafından verilen kredileri kullanmaktadırlar.
Katılımcıların üçte biri kredi maliyetine bakmaksızın katılım bankalarını tercih edeceğini belirtirken, üçte biri kredi maliyetine bakarak ticari bankayı tercih edeceğini, kalan üçte biri ise kararsız olduğunu söylemiştir.
Katılımcılara paralarını nerede değerlendirecekleri sorulduğunda her ne kadar faizsiz devlet bankasında diyenlerin oranı yüksek olsa da bu kişilerin dörtte üçünün herhangi bir katılım bankasında hesabı yoktur.
Genel olarak değerlendirildiğinde diyanet personelinin neredeyse üçte birinin hiç faiz hassasiyeti olmadığı, üçte birinin kararsız olduğu ve sadece üçte birinin faiz hassasiyeti olduğu görülmektedir. Faiz hassasiyeti olmama ve kararsız olma oranları beklenenin oldukça üzerindedir.
