Birleşmiş Milletler 70 yıllık tarihinde ilk kez Dünya İnsani Zirvesi topluyor. İnsanlık İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki en büyük kriziyle karşı karşıyayken ve kaynaklar yetersizken insani yardımlar konusunda yeni ve etkili bir küresel sistem oluşturmak kolay değil.
İnsanlık tarihinin en zor zamanlarından birini yaşıyor. 2013’ten beri şiddet ve baskı yüzünden yer değiştirmek zorunda kalan insan sayısı 60 milyon.
2014 yılında her gün ortalama 42 bin 500 kişi şiddet nedeniyle evini terk etmek zorunda kalıyor.
Şiddet nedeniyle yerinden edilmiş insanlar, eskiden Afrika’da yoğunlaşırken ve az gelişmiş ülkelerden gelirken, şimdi Ortadoğu bölgesinden ve gelişmekte olan ülkelerden geliyorlar.
Doğal afetler de dünyayı etkilemeye devam ediyor. Yalnızca 2013 yılında 107 milyon kişi, doğal afetler yüzünden insani yardıma muhtaç oldu.
2014 yılında doğal afetler yüzünden ortalama her gün 53 bin kişi evinden oldu. Bu kişilerin yüzde 90’ı evlerini iklimden kaynaklanan sorunlar nedeniyle evini terk etti.
BM’ye göre, insani yardımlar için duyulan ihtiyaç son on yılda dört kat arttı.
Bütün bu ihtiyaçlar için 2014’te 24.5 milyar dolar insani yardım toplandı. Bu, bir yıl önce toplanan yardımların yüzde 19 oranında artması anlamına geliyor. Ancak bu artışa rağmen, küresel insani yardım 2015 raporuna göre insani krizlere müdahale etmek için gerekli olan yardımın yalnızca yüzde 62’si karşılanabildi. Oysa bundan önceki son on yılda, insani yardım ihtiyacının karşılanabilme oranı yüzde 65’ti.
Geleceğe yönelik artış beklentisi
Mevcut sistem, bu yetersizliğinin üstüne geleceğe yönelik tahminler de endişe yaratıyor. Gıda güvenliği, salgın hastalıklar, savaşlar gibi nedenlerle insani yardıma duyulan ihtiyaç önümüzdeki yıllarda daha da artacak.
Şimdiki eğilimler devam ederse 2050 yılında insani yardımlar için ihtiyaç duyulan miktar 50 milyar dolara çıkacak.
Üstelik tek sorun, yeteri kadar kaynak ayrılmaması değil. Bu kaynakların etkin bir biçimde kullanılabilmesi ve gerekli planlamaların önceden yapılabilmesi için miktarının da önceden bilinmesi gerekiyor.
İnsani yardımlarla ilgili yeni bir yaklaşım geliştirme zorunluluğu karşısında BM 70 yıllık tarihinde ilk kez, bu yeni yaklaşımın ne olması gerektiğini tartışmak üzere İstanbul’da Dünya İnsani Zirvesi topluyor.
BM’ye göre beş temel sorumluluk
Zirvede BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon’un çağrısı üzerine beş temel sorumluluk çerçevesinde konu ele alınıyor.
Bunlar çatışmaların önlenmesi ve bitirilmesi; uluslararası hukuk çerçevesinde belirlenen savaş hukukuna uyulması; evini terk etmek zorunda kalan insanların hiç birinin geride bırakılmaması ilkesi çerçevesinde mültecilerle ilgili önlemler almak, sorunlardan en fazla etkilenen kesim olan kadınlar ve çocuklar için onları koruyacak yeni politikalar üretmek; doğal afetlere hazırlıkları güçlendirmek; insani krizler karşısında yeni çalışma yöntemleri tespit etmek.
Bütün bu meseleleri ele almak için 125 ülkenin katıldığı zirvede bağışçı ve bağış alan ülkeler bir araya gelecek. İnsani yardım konusunda çalışan sivil toplum örgütleri görüşlerini ifade edecek.
Zirvenin sonunda BM, somut adımlar içeren bir eylem planı ortaya çıkarmayı umuyor. Ancak bu eylem planı BM’ye göre yalnızca bir ilk adım niteliğinde olacak. Zira, iklim değişikliği konusunda bile yıllar boyu süren uzun tartışmalar sonucunda uluslararası anlaşma imzalayabilen dünyanın, insanî krizlerde de yeni bir yaklaşım geliştirmesinin zaman alması bekleniyor.
