K vitamini, kalp ve kemik sağlığı için çok önemlidir, ayrıca osteoporoz, kemik kaybı, Alzheimer gibi hastalıkların gelişmesini engeller. Kan pıhtılaşması için gereklidir ve K vitamini eksikliği önemli pek çok sağlık sorunu oluşmasına neden olabilir. Kanda pıhtılaşmayı sağlayarak, yaraların düzgün bir şekilde iyileşmesini sağlayan K vitamini yetersizliği durumunda kan pıhtılaşma süreci uzar, kişide aşırı kanama görülebilir. Aşırı K vitamini tüketimi ise kanda pıhtılaşmayı hızlandırarak, damar tıkanıklığı ve kalp krizine neden olabilir. K vitaminin eksikliği kadar fazlalığı da tehlikeli olabilir.
K vitamini nedir?
K vitamini, yağda çözünebilen bir vitamin grubudur ve kan pıhtılaşmasından ve kanda kalsiyum seviyesinin düzenlenmesinden sorumludur. 1929 yılında diş hekimi Weston Price tarafından keşfedilmiştir. K vitamininin yetersizliğine yetişkinlerde nadir olarak rastlanır. Çünkü bu vitamin yeşil yapraklı sebzelerin tüketimi ile kolaylıkla elde edilebilir.
Filokinon olarak da isimlendirilen ve bitkisel kaynaklarda bulunan K1 vitamini, diyet K vitamininin temel çeşididir. K vitamininin bir diğer çeşidi olan K2 vitamini ise activator X olarak isimlendirilir.
K vitamini neye yarar?
K vitamininin temel görevi, protrombin üretimine yardımcı olmaktır. Protombin, kemik metabolizmasında ve kan pıhtılaşma sürecinde görev alan oldukça önemli bir proteindir. Ayrıca kalsiyum birikimini düzenler, kemik kalsifikasyonunu destekler, kan damarlarında ve böbreklerde kalsiyum birikimini önler. Yani vücudumuzdaki kalsiyum miktarını dengeler.
Bir diğer görevi ise kalp sağlığını korumada aktif bir rol oynayan proteinleri harekete geçirmektir. Bilimsel çalışmalara göre, K2 vitamin takviyeleri kemik ve kalp sağlığını önemli ölçüde desteklemektedir. Ancak K1 vitamininin kalp sağlığına katkısı yoktur.
K vitamini türleri ve K2 vitamini
K vitamini, K1 ve K2 olacak şekilde iki farklı sınıflandırmada ele alınır. K1 vitamini koyu yeşil sebzelerde bulunurken, K2 vitamini hayvansal ve fermente gıdalarda yer alır. K1 vitamini açısından zengin olan besinler, kalın bağırsaktaki bakteriler tarafından depozit forma dönüştürürler, ince bağırsakta emildikten hemen sonra karaciğerde ve yağlı dokularda K2 vitamini şeklinde depolanırlar.
K2 vitamini, bağırsak sisteminde oluşturulur ve K1 vitaminine benzer bir şekilde çalışır. Bazı bilim adamlarına göre K1 ve K2 vitaminlerinin görevleri birbirinden tamamen farklıdır.
K vitamininin faydaları
Kemik sağlığını korur
Yapılan çalışmalar K vitamininin eksikliği ile osteoporoz (kemik erimesi) arasında sıkı bir ilişki olduğunu göstermiştir. K2 vitamini, kemik ve dişlerin yapısında bulunan temel minerallerden olan kalsiyum metabolizmasında hayati bir rol üstlenir. Kemik yoğunluğunu iyileştirir, güçlü kemik oluşumunu destekler. K vitamini takviyeleri ile kemiklerde kırık riskinin ciddi oranlarda giderildiği kanıtlanmıştır. Osteoporoz riskinin önlenmesi için K vitamin önerilmektedir.
Diş sağlığını korur
K2 vitamininin diş sağlığına katkıda bulunduğuna inanılmaktadır. Ancak bu konudaki çalışmalar, tıp dünyasında hala devam etmektedir. Bazı araştırmacılara göre K2 vitamini, dişlerin daha güçlü ve sağlıklı olmasına yardımcı olur. Bunun nedeni ise K2 vitamini tarafından osteokalsin aktive edilmesidir. Osteokalsin, diş sağlığında görev alan temel düzenleyici proteinlerden biri olma özelliği taşır.
Bilişsel sağlığı güçlendirir
K vitamini, epizodic hafızayı güçlendirir ve unutkanlığa iyi gelir. 70 yaş üstü bireyler arasında yapılan bir çalışmada kanında en yüksek K vitamininin bulunduğu yaşlıların en yüksek sözel hafıza performansına sahip oldukları gözlemlenmiştir. Başta Alzheimer ve Demans olmak üzere pek çok beyin hastalığının gelişmesini öner.
Kalp sağlığını korur
Kalp çevresinde yer alan arterlerde kalsiyum birikmesi, kişinin kalp hastalıklarına yakalanma olasılığını yükseltir. K vitamini, kalsiyumun damarlarda birikimini engeller ve kalp sağlığını korur. Mineralleşmeyi engellemenin yanı sıra kan basıncının düşmesine de katkıda bulunur. K vitaminin yeterli alınımı ile inme, Ateroskleroz, Koroner arter hastalığı riski de azalma olur.
Kanserle savaşır
K2 vitamini, karaciğer kanserinin tekrarlamasını önler ve hastanın sağkalım süresini uzatır. Yapılan bir çalışmaya göre yüksek K2 vitamini alınımı ile prostat kanserinin önlenebileceğine dair veriler saptanmıştır.
K vitamini hangi hastalıklardan korur?
Osteoporoz (kemik erimesi)
Karaciğer kanseri
Prostat kanseri
Kalp ve damar hastalıkları
Kalp krizi ve Damar sertliği
Alzheimer
Eklem kireçlenmeleri
K vitamini hangi gıdalarda bulunur?
K1 ve K2 vitaminleri açısından zengin olan gıdaları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
K1 vitamini açısından zengin besinler
Lahana ve pazı gibi yeşil yapraklı sebzelerde yüksek oranda K1 vitamini yer alır. Bitkisel yağlarda ve birtakım meyvelerde de K1 vitamini bulunur. Maydanoz, ıspanak, soya fasulyesi, bamya, üzüm, marul, havuç, şalgam, pancar, kivi, erik, Brüksel lahanası, yaban mersini, brokoli; K1 vitamini içeren bitkilere örnek olarak gösterilebilir.
K2 vitamini içeren hayvansal kaynaklar
Yüksek yağlı süt ürünleri, karaciğer, diğer organ etleri, süt, peynir, tereyağı, yumurta sarısı; K2 vitamini açısından zengin olan hayvansal kaynaklardır. Aynı zamanda fermente gıdalarda da K2 vitamini yer alır.
Doğal K vitamini kaynakları
Fesleğen, Adaçayı, Kekik
Salatalık turşusu, Taze soğan
Armut, İncir, Paprika, Kaju
Kuşkonmaz, Böğürtlen, Kereviz
Yeterli K vitamini almak için ne yapmak gerekir?
K1 ve K2 içeren besinlerin düzenli ve dengeli tüketimi ile günlük K vitamini ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Her gün tüketmeniz gereken K vitamini miktarına dair genel geçer bir rakam yoktur. Bununla birlikte diyetisyenlere göre 19 yaş üstündeki erkekler günde 120, kadınlar 90 mg K vitamini tüketmelidirler.
Normal şartlarda K vitamini eksikliği kolaylıkla ortaya çıkmaz. Ancak yeni doğanların kafatası kanamalarından korunabilmeleri adına K vitamini almaları gerekebilir. Aynı zamanda kısa barsak sendromu, ülseratif kolit, kistik fibrozis, çölyak rahatsızlığı gibi malapsorpsiyon problemi bulunanlar da K vitamin eksikliği ile karşı karşıya kalabilir. Hastalar, doktor reçetesi üzerine K vitamin takviyeleri kullanabilirler.
