Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla
1. Doğrusu Biz, onu Kadr gecesinde indirdik 2. Kadr gecesinin ne olduğunu bilir misin sen? 3. Kadr gecesi; bin aydan daha hayırlıdır 4. Melekler ve Ruh, o gece Rablarının izniyle her iş için iner de iner 5. O, tanyeri ağarıncaya kadar bir selâmettir. (Kadir Suresi 1-5)
Tarihî süreçte yaşanan nice hayırlı olay ve hadiseler vardır ki, hayırsız ve uğursuz geçen asırlara bedeldir. Nice büyük ve değerli insanlar vardır ki, insanlık adına hiçbir şey yapmayan kalabalıklara ve yığınlara değişilmez. İnsan ömrü içinde bile yaşadığı bazı güzel hadiseler vardır ki, bir ömre değer. Ve bazı kısa zamanlar vardır ki, nice bin yıllardan daha hayırlıdır. İşte o güzide ve seçilmiş zamanlardan bir zaman, gecelerden bir gece Kadir gecesi…
Elbette zamanları önemli ve seçilmiş kılan, zamanın bizatihi kendisi değil, onda vukû bulan hadiselerdir. O zaman ve mekânda yaşanan hadiseler ne kadar önemliyse, o zaman o kadar değer kazanır ve diğer gündelik zamanlardan ayrılır. Rabbimizin ayetteki ifadesiyle değeri “bin aydan daha hayırlı” olarak biçilmiş olan Kadir gecesi de bu değerini, kendisinde Kur’an indirilmiş olmasından almıştır. Yoksa o da normal günlerden bir gün ve bir gece olmaktan başka bir şey değildi. Fakat o gün öyle bir hadise gerçekleşti ki; doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine dünyayı sarsacak, ona inansın inanmasın fert fert bütün insanlığı etkisi altına alacak, insanlığın istikametine yön verip, gidişatını düzenleyecek ve daha nice hayırlar ve bereketlerle dünyayı donatacak bir kitap önce yeryüzü semasına inzal, sonra bir insana tenzil etmeye bu gece başladı. Kâinatın karanlık çehresi o gece aydınlandı. Çünkü zulümâta nur olan Kur’an kıyamete kadar tüm yeryüzünün sönmeyen güneşi olarak bu gece doğdu.
Şüphesiz insanlık tarihi içerisinde ki en önemli olay Kur’an’ın indirilişidir. Bu olay Rabb’ül Alemîn olan Allah’ın insanlardan birine vahyetmesi ve bu şekilde indirdiği kitabıyla kıyamete kadar insanlığı kendisine muhatap almasıdır. İnsanlık için Allah tarafından muhatap alınmaktan daha önemli ve daha değerli ne olabilir ki… Üstelik o kitapta yolunu şaşırmış insanlığa eskimeyen düsturlarla nurlu bir yol açılmıştır. İşte Kadir gecesi değerini bu değerli kitaptan almış ve Kur’an’ın indirilişini kutlamak da bütün Müslümanlar için önemli kılınmıştır. Bunu 1. Ayette “Biz onu Kadir gecesinde indirdik”denilirken “o” diye bahsedilenin Kur’an olduğunda müfessirlerin ittifak etmesinden anlıyoruz.“İndirilenin ismi açıklanmayarak (hu) zamiriyle işaret olunması da onun açıklanmasına lüzum olmayacak şekilde zihinlerde bilinmiş olduğuna işaret olması itibarıyla şânının yüksekliğine işaret etmek içindir.”1
“Kadir” kelimesinin esası, ‘güç yetirmek’ demek olup ‘hüküm, hayâ, takdir, şeref ve azamet, baskı yapmak’ mânâlarına gelir. Râzî der ki; ‘kadr’ ve ‘kader’ birdir.
Kadir gecesi hüküm, takdir ve kader gecesidir. Zira ayette de ifade edildiği gibi “Onda melekler ve ruh ‘her iş için’ iner de iner.” “Her iş için” ifadesini bir sene zarfındaki eceller ve rızıklar gibi işlerin kazası diye kayıtlayarak tarif etmek bazı rivayete dayanarak yayılmış ise de “Her hikmetli emir”den açıkça anlaşılan yalnız bir sene ile kayıtlanmış değil, birçok senelere, asırlara ve devirlere ilgisi olan mühim ve büyük işlerdir. Mesela; “Kur’ân’ın nüzulü senelerce devam etmesi takdir edilmiş, hükümleri kıyamete kadar eserlere ve senelere hâkim; peygamberlik, aynı şekilde Bedir, bütün İslâm fetihlerinin başlangıcı olan bir zafer. Kadir gecesinin asıl kıymeti de böyle feyzi içeren hikmetli emirlerin yerine getirildiği hüküm ve kaza gecesi olmasındadır.”2
Kadir gecesi kadir ve haysiyet diye tabir ettiğimiz üzere şeref ve azamet gecesidir ki o yüzden“Bin aydan hayırlıdır.” Ve yine Kadir gecesi, o gece inen meleklere yerin dar gelmesi sebebiyle tazyik ve sıkıştırma gecesi olarak da anılmıştır.
Kadir gecesinin önemini anlatmak üzere özel olarak indirilmiş olan Kadir Suresi’nin iniş sebebi hakkında farklı rivayetler nakledilmiştir. Bunlardan en meşhur rivayete göre Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem İsrailoğulları’ndan bir erin Allah yolunda bin ay cihad için silah giyinmiş olduğunu anlatması üzerine hayırlı amelleri işlemeye çok düşkün olan sahabîler şaşırdılar ve amellerinin azlığına üzüldüler. Bunun üzerine Rabbimiz Teâlâ da bu sûreyi inzal buyurdu.3
Diğer bir rivayette ise benzer şekilde Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yine İsrailoğulları’ndan dört kişinin seksen sene Allah’a ibadet edip, göz açıp kapayacak kadar bir zaman günah işlemediklerini anlatmış, sahabîler bu duruma hayret edince Cebrail gelip; “Allah Teâlâ sana ondan daha hayırlısını indirmiştir” diye Kadir Suresi’ni okuyup; “İşte bu senin ve ümmetinin hayran kalışınızdan daha hayırlıdır” demiş ve Rasulullah da sevinmiştir.4
İmam Malik’in “Muvatta”da naklettiğine göre ise Rasulullah’a ümmetlerin ömürleri gösterilmişti. Rasulullah, kendi ümmet fertlerinin ömürlerini kısa sayarak başkalarının uzun ömürde yaptıkları amellere yetişememelerinden endişe etmişti. Allah Teâlâ da ona Kadir gecesini verdi ve onu diğer ümmetlerin bin ayından daha hayırlı kıldı.
Bütün bu rivayetlerden anlaşılmaktadır ki Kadir gecesi Rasulullah’a ve onun kısa ömürlü ümmetine verilmiş bir armağandır. Allah Azze ve Celle bu ümmetin hayırlı amellerde diğer ümmetlerden geride kalmasını istememiş ve onlara uzun zamana bedel kısa ama hayır ve bereket dolu bir zaman bahşederek çok hayır işlemeye meraklı kullarına yardım etmiştir. Bu, Rabbimizin Bast-ı Zaman (zaman genişlemesi) mucizesidir. Ayrıca Kur’an-ı Kerim’de bir geceye özel bir sure indirilmiş olması, o gecenin önemini göstermesi açısından yeterlidir.
Bu önemli geceyi ihya etmek ancak Rabbine bağlılıkla yönelen ve geceyi bulmak için gayret gösterenlere nasip olsun hem de bu şekilde kullar Kadir gecesini ararken her geceyi ibadetle geçirerek ruhları aydınlansın, geceleri nurlansın ve bu şekilde ibadeti yalnız bir geceye hasretme hatasına düşmesinler diye Kadir gecesinin hangi gece olduğu saklanmıştır. “Kadir gecesi bütün sene içinde gizli olup, en çok Ramazan’da ve en çok son onunda ve en çok yirmi yedinci veya sonuncu gece olması ihtimali en galip bulunan mübarek bir gecedir.”5 Sanki Kadir gecesi Rabbimizin bir bilmecesidir. Bilmeceyi çözebilen çok hayırlar elde eder. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem “Kim Kadir gecesini inanarak ve ecrini Allah’tan umarak ihya ederse günahları affolunur”6 buyurmuştur.
Bütün bunlardan sonra bize düşen Kadir gecesini bulmak için çabalamak, özellikle de bu gecede onun hayatımızdaki önemini tefekkür ederek Kur’an’ı çok okumak, çok dua etmektir. Dua edelim ki bu hüküm ve takdir gecesinde Rabbimiz Müslümanların uyanışını takdir etsin, ümmeti Muhammed’in kurtuluşuna hükmetsin. Ve yine bu geceyi nasıl geçireceğini sorması üzerine Rasulullah’ın Hz.Aişe’ye öğrettiği duayla dua edelim; “Allah’ım sen affedicisin, affetmeyi seversin bizi de affet.”7
Esma Ardıç
