Kafkas kartalı Şeyh Şamil, 1797 yılında, Dağıstan’ın Gimri köyünde dünyaya gelmiştir. Arkadaşları ile beraber ilim öğrenmek için Irak’a gitmiş; tefsir, fıkıh, tasavvuf, hadis gibi dini ilimlerle beraber edebiyat, tarih ve fen bilimlerini öğrenmiştir.
Kafkas Günleri
Hocası Şehrezori kendisine halifelik vererek onu Kafkasya’ya göndermiştir. Şeyh Şamil, Kafkasya’da esaret altına alınmaya çalışılan Müslümanlarla birlikte büyük bir mücadele vermiştir.
Kuzey Kafkasya’da başlayan ‘Gazavat’ adlı bu direniş hareketi, Liderleri İmam Mansur’un vefatından sonra uzun yıllar lider çıkaramamıştır. Lidersiz geçen yılların ardından Nakşibendi cemaatinden halifelik alarak Dağıstan’a dönen Şeyh Şamil’in arkadaşı Molla Muhammed, 1829’da Gazavat hareketi lideri olmuştur.
Molla Muhammed, Müslümanların Ruslar'a karşı kıyama geçmeleri için harekete geçmiş; Şeyh Şamil, Molla Muhammed'in en önemli yardımcılarından olmuştur. Molla Muhammed, 20 Kasım 1832'de Ruslarla savaşta hayatını kaybetmiş, Şeyh Şamil ise ağır yaralı olarak kurtulmuştur.
Molla Muhammed'in yerine imam seçilen Hamza Bey (Hamzat Bek) mücadeleyi sürdürmüştür. Hamza Bey'in 19 Eylül 1834'te bir suikast sonucunda vefat etmesinin ardından Şamil, imam seçilmiştir.
Kafkasya'daki halklar Şamil'i imam seçerek, düzenli bir ordu kurulmasını sağlamıştır. Şeyh Şamil, imam seçildiği 25 yıl boyunca, Çarlık Rusyası’nın gücü ve imkanına rağmen, destansı bir mücadele vermiştir.
74 yıllık hayatının yaklaşık yarısını bağımsızlık mücadelesine veren Şeyh Şamil, Ruslara büyük kayıplar verdirmiştir.
Şeyh Şamil, 1842'de Çeçenistan ve Dağıstan'ın tek hakimi olmuştur. Çar I. Nikola, 1843'te General Neidhardt'a gönderdiği emirnamede Şamil'in bütün ordularının dağıtılmasını istediğini belirtmiştir. Fakat Avaristan'a yönelik Rus askeri harekatı, Şamil'in güçlü savunması karşısında başarılı olamamış, sonunda General Neidhardt görevinden alınmıştır.
Şeyh Şamil, 1853'te Sultan Abdülmecid'e bir mektup yazmış, Kafkasya Özgürlük Mücadelesi hakkında bilgiler aktarmıştır. Bu arada Ruslar’ın bölgede askeri yığınak yapmasını engellemek için, Kafkasya ve özellikle Dağıstan'da Rus askeri yığınağını sekteye uğratacak eylemlere girişmiştir.
Direnişin Sonucu
1856 yılında imzalanan Paris Antlaşması'ndan sonra Rusya, Prens Baryatinsky'yi yeniden Kafkas Orduları Başkumandanlığına ve Kafkas Genel Valiliği'ne tayin etmiştir.
Prens Baryatinsky, Kafkasya'daki kuvvetlerini beş gruba ayırmış, her birinin başına bir kumandan tayin etmiştir. Haziran 1857'de saldırıya geçmeye başlayan Ruslara karşı direniş gösterilmiş olsa da Şeyh Şamil, 6 Eylül 1859'da teslim olmak zorunda kalmıştır.
Nakşibendi şeyhi olan Şamil, lider seçildikten sonra askeri ve siyasi dehasıyla Dağıstan ile bütün Kafkasya'da etkili olmuş, idari ve dini bir otorite olarak kabul edilmiştir.
Adını Kafkas kavimlerinin hafızasına nakşetmiş, Ruslara ağır kayıplar yaşatmıştır.
Kendi isteğiyle İstanbul’a getirilen Şeyh Şamil, uzun yıllar burada kalmış, 1870’te İstanbul’dan ayrılmıştır. Şeyh Şamil, hac görevini ifa ettikten sonra 4 Şubat 1871'de Medine'de vefat etmiş ve Medine'de bulunan Cennetü'l-Baki'ye defnedilmiştir.
