TARİH| AYASOFYA CAMİİ’YE ÇEVRİLMESİ

Ayasofya, İstanbul’da yer alan bir cami, eski bazilika, katedral ve müzedir. Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından, 532-537 yılları arasında İstanbul’un tarihî yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika planlı bir patrik katedralidir. 1453 yılında İstanbul’un Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra II. Mehmed tarafından camiye dönüştürüldü. Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1934 yılında yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile müzeye dönüştürüldü, kazı ve tadilat çalışmaları başlatıldı ve 1935-2020 yılları arasında müze olarak hizmet verdi. 2020 yılında ise müze statüsü iptal edilerek cami statüsü verildi. Ayasofya, mimari bakımdan merkezî planı birleştiren kubbeli bazilika tipinde bir yapı olup kubbe geçişi ve taşıyıcı sistem özellikleriyle mimarlık tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak ele alınır. Hristiyanlar için hem sembolik hem de eksen olma anlamının yanında, turistik ve ruhsal bir çekim merkezidir. Müslümanlar için ise fethin sembolü olması nedeniyle önem arz etmektedir. Ayasofya adındaki “Aya” sözcüğü “kutsal” anlamına gelir. “Sofya” sözcüğü ise Grekçede “bilgelik” anlamındaki sophos sözcüğünden gelir. Dolayısıyla “Aya Sofya” adı Yeşua’ya (İsa) atfen “Kutsal Bilgelik” ya da “İlahî Bilgelik” anlamına gelmektedir. Miletli İsidoros ve Trallesli Antemius’un yönettiği Ayasofya’nın inşaatında yaklaşık 10.000 işçinin çalıştığı ve I. Jüstinyen’in bu iş için büyük bir servet harcadığı belirtilir. Ayasofya’nın bir özelliği ise yapımında kullanılan bazı sütun, kapı ve taşların binadan daha eski yapı ve tapınaklardan getirilmiş olmasıdır.