4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. Maddesine göre Türkiye’de haftalık çalışma saati en fazla 45 saat olarak belirlenmiş durumda. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) verilerine göre ise Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında ortalama çalışma saatinin en uzun olduğu ülke olarak karşımıza çıkıyor. OECD’ye göre Türkiye’de her dört çalışandan biri 50 saatin üzerinde çalışıyor.
Haftalık Ortalama Çalışma Saatinde Türkiye Kaçıncı Sırada?
TÜİK’in 12 Aralık 2022’de yayımladığı Ekim 2022’ye ait işgücü istatistiklerine göre Türkiye’de 15-65 yaş arasında istihdam oranı yüzde 48. OECD ülkelerinde ise bu oran yüzde 66. Haftalık ortalama çalışma saatinde ise Türkiye, OECD’de en güncel verisi olan 2020’de 34 ülke arasından 45,6 saatle ikinci sırada bulunuyordu. Birinci sırada 47,6 saatle Kolombiya bulunurken, OECD ortalamasıysa 37,2 saat. Verilere göre haftalık en düşük çalışma saatlerine sahip ülkeler ise 29,6 saatle Hollanda, 32,7 saatle Danimarka ve 33,6 saatle Norveç.
Dört Kişiden Biri 50 Saatin Üzerinde ÇalışıyorOECD Daha İyi Yaşam Girişimi (OECD Better Life Initiative) insanların ve ülkelerin refahını arttıran unsurları ve tüm ülkeler için genel refahı artırmak için ne gibi adımlar atılabileceği üzerine çalışıyor. Toplumsal ilerleme ve refah düzeyini ölçerken OECD, yalnızca ekonomik göstergelere değil, bireylerin ve hane halklarının çeşitli deneyimlerine ve yaşam koşullarına da odaklanıyor. OECD veri sisteminde yer alan en güncel verilerle Daha İyi Yaşam Endeksi oluşturuluyor. Bu endeksle 11 farklı kriterde 41 ülkede “iyi yaşam” seviyesi ölçülüyor.
İş-yaşam dengesinin de ölçüldüğü endekse göre, Türkiye’de çalışanların yaklaşık yüzde 25’i haftada ortalama 50 saatin üzerinde çalışıyor. Türkiye bu oranla 41 ülke arasından 40’ıncı sırada yer alırken, en yüksek oran yüzde 27 ile Meksika’da. Türkiye’yi takip eden ülkelerse yüzde 23,7 ile Kolombiya ve yüzde 22 ile Kosta Rika.
İş-yaşam dengesi genel endeksini etkileyen faktörler arasında uzun çalışma saatlerinin yanı sıra kişisel bakım veya boş zaman gibi diğer faaliyetlere ayırdıkları zaman da yer alıyor. Eğlence ve kişisel bakıma ayrılan zamana bakıldığında Türkiye 41 ülke arasından 28’inci sırada. Genel iş-yaşam dengesi endeksinde ise Türkiye’nin yeri 38’inci sıra. Türkiye’den daha kötü durumda Kosta Rika, Kolombiya ve Meksika bulunuyor.
İşgücü Verimliliğinde Türkiye Nerede?
Bir grup işçinin belli bir zaman içinde ürettiği mal ve hizmet miktarına işgücü verimliliği denmekte. Belirli bir zaman içinde işgücü birimi başına üretilen toplam çıktı hacmine işgücü verimliliği denmekte. İşgücü verimliliği, elde edilen toplam üretimin, üretimde kullanılan işgücüne (işçi sayısı ve işçilik saatine) bölünmesiyle hesaplanıyor. Üretkenlik değerlendirilirken çalışılan saat başına gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) kullanılıyor. Çalışılan saat başına GSYİH, hem üretim girdi/çıktısını hem de zaman ve kaynakların nasıl kullanıldığını açıklıyor.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre, işgücü verimliliği en yüksek olan ülke çalışılan saat başına GSYİH’si 128,1 $ olan Lüksemburg, Lüksemburg’u 122,2 $ ile İrlanda ve 73,3 $ ile Singapur takip ediyor. Türkiye ise saat başına 40,3 $ ile 185 ülke arasında 42’nci sırada bulunuyor.
