Türkiye'nin İlk "İklim Kanunu Teklifi" TBMM Kabul Edildi

Türkiye'nin ilk "İklim Kanunu Teklifi", TBMM Çevre Komisyonunda kabul edildi.

Eklenme Tarihi: 26 Şub 2025
3 dk okuma süresi
Güncelleme Tarihi: 26 Şub 2025
Türkiye'nin İlk "İklim Kanunu Teklifi" TBMM Kabul Edildi

İklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik önerilen teklif, yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefini esas alarak, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerini kapsamaktadır. Bu teklif, planlama, uygulama araçları, izinler, denetimler ve yasal çerçeveleri içeriyor. Öne çıkan bazı kavramlar ve başlıklar ise şunlardır:

Genel İlkeler ve Hedefler:

  • Adil Geçiş: Eşitlik ve iklim adaleti sağlanarak, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında farklı sorumluluklar dikkate alınacak.
  • İklim Adaleti: Adil ve sürdürülebilir bir geçiş süreci sağlanacak.
  • Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması: Emisyon ticaret sistemi (ETS), gönüllü karbon piyasaları gibi mekanizmalarla sera gazı emisyonları azaltılacak.
  • Net Sıfır Emisyon Hedefi: Türkiye’nin kalkınma öncelikleri ve özel koşulları doğrultusunda ulusal katkı beyanında belirtilen hedeflere ulaşmak için çeşitli önlemler alınacak.

Yasal ve Kurumsal Çerçeve:

  • İklim Değişikliği Başkanlığı: Bu başkanlık, emisyon izleme, sektörel hedeflerin belirlenmesi, karbon fiyatlandırması ve izleme gibi birçok alanda merkezi bir rol üstlenecek.
  • Kurumlar Arası Koordinasyon: Kamu kurumları, özel sektör ve yerel yönetimler iklim değişikliğiyle mücadelede iş birliği yapacak.
  • Veri Paylaşımı: İklim Değişikliği Başkanlığı, gerekli veri ve bilgileri kamu kurumlarından talep edebilecek ve bu verileri Ulusal Coğrafi Bilgi Platformunda paylaşacak.

Picture background

İklim Değişikliği İle Mücadele Faaliyetleri:

  • Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılması: Sektörel politikalar doğrultusunda, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kullanımı ve düşük karbonlu yakıtlar gibi önlemler alınacak.
  • Orman ve Tarım Alanlarında Karbon Yutağı: Orman ve tarım alanlarında karbon emilimini artıracak önlemler alınacak.
  • İklim Değişikliğine Uyum: Türkiye’nin her bölgesinde iklim değişikliği ile uyum sağlamak amacıyla yerel iklim eylem planları hazırlanacak.

Yerel Eylemler ve İklim Planları:

  • İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu: Her ilde vali başkanlığında kurulacak bu kurul, yerel iklim değişikliği planlarını oluşturacak.
  • Yerel Eylem Planları: Yerel yönetimler ve ilgili kurumlarla iş birliği içinde her ilin iklim değişikliği planları hazırlanacak.

Teknolojik ve Finansal Yenilikler:

  • Temiz Teknolojiler ve Yenilikçi Çözümler: Karbon yakalama, hidrojen teknolojisi gibi yeni teknolojiler desteklenecek ve yaygınlaştırılacak.
  • İklim Finansmanı: Karbon kredileri, yeşil sermaye piyasası araçları ve iklim değişikliği teşvik kaynakları geliştirilecek.

Karbon Piyasası ve Emisyon Ticareti:

  • Emisyon Ticaret Sistemi (ETS): Sera gazı emisyonları nedeniyle faaliyet gösteren işletmeler, İklim Değişikliği Başkanlığından emisyon izni alacak ve tahsisat teslimi yapacak.
  • Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM): Türkiye’nin ithal ettiği mallardaki gömülü emisyonlar ele alınacak.
  • Karbon Piyasası Kurulu: ETS’nin işleyişini denetleyecek ve piyasa stratejileri belirleyecek.

Eğitim ve Kamuoyu Farkındalığı:

  • Eğitim ve Kapasite Geliştirme: İklim değişikliği konusunda toplumun bilinçlendirilmesi için çeşitli eğitimler ve farkındalık çalışmaları yapılacak.
  • Yeşil İş Gücü Eğitimi: Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu, müfredatları güncelleyerek yeşil iş gücünün yetiştirilmesini sağlayacak.

İklim Değişikliği Başkanlığı'nın Görevleri:

  • Veri ve Emisyon İzleme: Emisyonların izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yapılacak.
  • Uluslararası Karbon Piyasaları: Uluslararası düzeyde karbon kredisi ithalatı ve ihracatına yönelik politikalar geliştirilecek.

Picture background

Emisyon Ticaret Sistemi ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na İlişkin Düzenlemeler

Piyasa İşletmecisi ve Görevleri
  • Piyasa işletmecisi, mali uzlaştırma ve diğer mali işlemleri yürütecek, piyasa bozucu davranışları bildirecektir.
  • Piyasa işletmecisi, ETS piyasasında işlem görecek tahsisatların ve standart sözleşmelerin organizasyonunu yapacaktır.
  • Tahsisatların ihracı, transferi ve iptali gibi işlemleri gerçekleştirecek, elektronik ortamda kayıtları tutacak ve gizliliğini sağlayacaktır.

  • Merkezi Uzlaştırma Kuruluşu

  • Merkezi uzlaştırma kuruluşu, teminat yönetimi ve nakit takas faaliyetlerini yürütecektir.

  • Piyasa Şeffaflığı ve Denetim

  • Piyasa şeffaflığını sağlamak amacıyla, tahsisat verileri ve doğrulanmış sera gazı emisyonları kamuoyuyla paylaşılabilir.
  • ETS piyasasında denetim yapılacak ve talep edilen bilgi ve belgeler ilgili kanunlara göre sağlanacaktır.

  • Karbon Kredisi ve Denkleştirme

  • Emisyon yükümlülüklerinin bir kısmı karbon kredisi ile denkleştirilebilecektir.
  • Ulusal karbon kredilendirme ve denkleştirme sistemi, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından belirlenecektir.

  • Gelirler ve Bütçeleme

  • ETS’den elde edilen gelirler, özel ödenek olarak İklim Değişikliği Başkanlığı bütçesine aktarılacaktır.
  • Ödenek artışı ve devir işlemleri Cumhurbaşkanının onayıyla yapılacaktır.

  • Yeşil Dönüşüm ve Destekler

  • Yeşil dönüşüm ve iklim değişikliği ile mücadele yatırımları desteklenecektir.
  • İklim değişikliği ile mücadeleye yönelik finansal araçlar geliştirilecektir.

  • İdari Yaptırımlar ve Cezalar

  • Emisyon raporlarını süresi içinde sunmayanlara idari para cezası verilecektir.
  • Ozon tabakasını incelten maddelere ilişkin yasaklara aykırı hareket edenlere ceza uygulanacaktır.