Türkiye’nin başlıca doğalgaz tedarik kaynağı Rusya’ya yapması gereken ödemeleri ertelemesini sağlayan anlaşmanın ardından ilk erteleme 600 milyon doların 2024’e ötelenmesiyle kısa süre önce gerçekleşti.
Gaz ödemeleri hakkında bilgi sahibi iki kaynağın Reuters’a verdiği bilgiye göre anlaşma kapsamında küresel enerji fiyatlarındaki değişime bağlı olarak 3 ila 4 milyar dolar gazın ödemesi 2024 yılına ötelenebilecek.
Enerji Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye’nin ödemelerin ötelenmesi için Rusya ile anlaşmaya vardığını geçen hafta açıklamıştı.
İki kaynak, 600 milyon dolar tutarındaki ilk ötelemenin kısa süre önce yapıldığını, ödemenin 2024 yılına ertelendiğini ifade etti
“FİYATLARDAKİ ARTIŞ BUNDA ETKİLİ OLDU”
Konu hakkında bilgi sahibi bir kaynak, “Gazprom ile yapılan görüşmelerde doğalgaz ödemelerinin ertelenmesi görüşmelerinde olumlu bir noktaya gelindi. Ödemesi yapılamayan bir ödeme olmadı bugüne kadar. Hep ödeme yapıldı. Şu anda resmen 600 milyon dolarlık ödeme gelecek yıla ertelendi. Fiyatlardaki artış bunda çok etkili oldu. Gazprom da bunu anlayışla karşıladı. Çünkü spot gaz alınması maliyetleri yükseltti” dedi.
“İlerleyen aylarda da gaz ödemelerinde biraz erteleme imkanı var… Bu tutar 3 milyar doların üzerinde olabilir… 4 milyar doları da bulabilir. Bu tutar dünya ekonomilerindeki durumdan, petrol ve gaz fiyatlarındaki değişime, savaşın durumuna kadar pekçok faktöre bağlı” dedi.
Enerji Bakanı Dönmez, geçen haftaki açıklamasında “Rusya ile, Gazprom şirketi ile, geçen yıl fiyatlar olağanüstü artınca … belli bir rakamın üzerindeki ödemelerin ertelenmesi konusunda mutabakat sağlandı” demişti.
Ötelemenin ödemeler dengesinin sağlanması için yapıldığını belirten Dönmez, konu hakkında başka ayrıntı vermemiş, ne kadar ödemenin ertelendiğini söylememişti.
Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, geçen haftaki enflasyon raporunda Türkiye’nin enerji alanında “Şu ana kadar düzenli ödeme yapıldı, bundan sonrası için farklı görüşmeler olabilir” demişti.
Türkiye’nin Rusya’dan ne hacimde doğalgaz ithalatı yapıldığı kamuoyuyla paylaşılıyor olsa da ithalatın değeri veri olarak yayımlanmıyor.
Türkiye’nin başlıca üç doğalgaz tedarikçisi Rusya, Azerbaycan ve İran’dan boru hattıyla gaz ithal ediyor. Bunun üzerine 10’dan fazla ülkeden de gemilerle sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) satın alıyor.
Türkiye Şubat ayı sona kadarki 12 aylık dönemde ithal ettiği 53.6 milyar metreküp (bcm) doğalgazın %39’unu Rusya’dan ithal etti. Rusya’dan ithal edilen büyük bölümü petrol ve petrol ürünlerinin fiyatını izleyen uzun vadeli kontratlarla ithal edilmiş olsa da, bir bölümü son iki yıldır keskin yükselişler görülen spot piyasada oluşan fiyatlardan ithal edildi.
Enerji alanında başlıca tedarikçilerden olan Rusya, Türkiye’nin en büyük doğalgaz ve ikinci büyük ham petrol sağlayıcısı konumunda.
Kullandığı petrol ve doğalgazın neredeyse tamamını ithal eden Türkiye, doğalgaz fiyatlarının rekor kırdığı, petrol fiyatlarının ise yüksek seyrettiği geçen yıl 96.5 milyar dolar ile tarihinin en yüksek enerji ithalatını gerçekleştirdi.
TÜİK ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre 12 aylık enerji ithalatı Şubat ayından itibaren gerilemeye bağlayarak Nisan ayında 90.3 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Rusya ve Türkiye enerji bakanlıkları ile BOTAŞ ve Gazprom, haberin yazıldığı sırada Reuters’ın konu ile ilgili sorularına yanıt vermedi.
Bankacıların kamu kontrollü olarak tanımladıkları döviz politikasında enerji ödemelerinin öteleniyor olması ekonomi yönetiminin “istikrarlı TL” olarak tanımladıkları bu politikayı destekleyen bir unsur.
BOTAŞ, TCMB’den ya da piyasadan dövizi almak için ihtiyaç duyduğu TL’yi genel olarak Hazine’den sağlıyor. Bu nedenle enerji ödemeleri tek kalemde rezervlerin yanısıra bütçeye de en çok baskılayan unsur.
