Van’a yasa dışı yollardan geçiş yapan göçmenlerin bazıları çıktıkları bu yolculukta hayatlarını kaybediyor. Sınırdan geçerken donan, gölde boğulan ya da kazalarda ölen göçmenler, ‘Kimsesizler Mezarlığı’na defnediliyor. 2017’de oluşturulan mezarlıkta 255 göçmen mezarı bulunuyor.
Türkiye, Orta Doğu, Güney Asya ve Doğu Afrika ülkelerinden gelip Avrupa’ya gitmek isteyen düzensiz göçmenler için kavşak noktası özelliği taşıyor. İran’a 295 kilometre sınırı olan Van da bu geçiş güzergahında bulunuyor. Ülkelerini çeşitli nedenlerden terk etmek zorunda kalıp, yasa dışı yollarla Türkiye’ye giriş yapan kaçak göçmenler, çıktıkları umut yolculuğunda çoğu zaman göçmen kaçakçıları tarafından yarı yolda bırakılıyor. Bazıları bu yolculukta donarak, bazıları teknelerinin batmasıyla boğularak, bazıları ise trafik kazalarında hayatlarını kaybediyor.
MEZAR TAŞLARINDA İSİM YERİNE NUMARA
Ölen göçmenlerin otopsi işlemlerinin ardından DNA örnekleri alınıyor, fotoğrafları çekiliyor ve cenazeleri yasal süre olan 15 günün ardından yakınları bulunamazsa Tuşba ilçesindeki, bir bölümü ‘Kimsesizler Mezarlığı’ olarak geçen Seyrantepe Mezarlığı’na defnediliyor. Mezar taşlarında ise isim yerine numara, bazılarında hangi ülkeden oldukları ve öldükleri yer yazılıyor.
2017’de kurulan ‘Kimsesizler Mezarlığı’nda şu an 255 göçmen mezarı bulunuyor. Son 5 yılda bölgede ölen 79 kişinin cenazesi ise aileleri tarafından alınıp ülkelerine götürüldü. Van Gölü’ndeki tekne faciasında 61 göçmenin öldüğü 2020 yılı, en fazla ölümün gerçekleştiği yıl olarak kayıtlara geçti.
BİLİM İNSANLARI ÇALIŞMA YÜRÜTÜYOR
Kaçak göçmenler için güzergah konumundaki Van’da bilim insanları da konuyla ilgili çalışmalar yürütüyor. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Suvat Parin de göçmenlerin defnedildiği mezarlıkta çalışma yapıyor. Göçmenlerin kimsesiz olmadığını belirten Prof. Dr. Parin, “Göçmenler varacağı noktayı çok kestirmeden yola çıkıyor. Bu yolda birçok engelle karşılaşıyor. Bunlardan biri de ölüm.
Bu yönüyle bakıldığı zaman dünyada çok öz örnekleri görülen bir Kimsesizler Mezarlığı, fakat ben bunun bir göçmen mezarlığı olarak tabirinin daha doğru olacağını söylüyorum. Çünkü her göçmen kimsesiz değildir. Bir umutla yola çıkmış. Bu yolda kimsesiz olarak görülebilir fakat bunun bir yeri yurdu, bağlantısı, kimliği var” dedi.
Yürüttükleri çalışmaya ilişkin bilgi veren Prof. Dr. Parin, “Biz de bu göçmen mezarlığı üzerine bir çalışma başlattık. Mezar taşları üzerinde bütün yazıları okuttuk ve analizlerine başlıyoruz. Göçmenlerin ölme biçimleri üzerine birtakım çalışmalar başlattık. İnşallah yakın zamanda sonuçlarını paylaşacağız. Ölenlerin demografik yapıları, yaş dağılımları nasıl, daha çok nereden gelenlerin bir yoğunluğu var. Biraz göçü anlamak anlamında buna bakmak istiyoruz. 4 kişilik bir ekibiz” diye konuştu.
Seyrantepe Mezarlığı’na yakınları için gelenler göçmenler için de dua ediyor. Mehmet Sıddık Haktanır, “Her geçtiğimizde dua ediyoruz. Burası mezarlığın girişinde olduğu için, herkes dua etmeden geçmiyor. Elimizden dua etmek geliyor sadece. Onu da yapıyoruz” dedi.
SINIRDAKİ ÇALIŞMALAR DA SÜRÜYOR
Öte yandan İran ile en uzun sınıra sahip Van’da, sınır hattında önceki yıl yapımına başlanan güvenlik duvarı çalışmaları da devam ediyor. Kaçak geçişlerin engellenmesi için Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinden Hakkari’nin Yüksekova ilçesine kadar uzanan 560 kilometrelik duvarın, Van’ın Çaldıran ilçesindeki 150 kilometrelik bölümünün 40 kilometresi tamamlandı. Kalan 110 kilometrelik bölümün de bu yıl bitirilmesi hedefleniyor.
Yüklenici firmaların kurduğu beton santrallerinde üretilen 4 metre yüksekliğinde, 2 metre 80 santimetre genişliğinde ve 7 ton ağırlığındaki beton bloklar, iş makineleriyle önceden zemini hazırlanan sınır hattına yerleştiriliyor. Duvar çalışmalarıyla İran sınır hattında 250 optik kule inşa edildi ve bu kulelerin yüzde 95’i bitti. Kulelerin bazılarından 16 kilometreye kadar cisim ve canlı tespiti yapılabiliyor. İmalatı ASELSAN tarafından gerçekleştirilen optik kulelerin yanı sıra sınır hattında 284 termal kamera bulunuyor.
GÜVENLİK GÜÇLERİNİN OPERASYONLARI DEVAM EDİYOR
Şehir merkezlerinde de polis ve jandarmanın kaçak göçmenlerle insan kaçakçılarına yönelik operasyonları devam ediyor. Göçmenlerin barındığı ‘şok ev’ diye tabir edilen metruk yapılarda göçmenler yakalanıp sınır dışı edilmek üzere İl Göç İdaresi Geri Gönderme Merkezi’ne götürülürken, göçmen kaçakçıları da yakalanıyor.
